معاون به كارمند، كارمند به بايگانى و ... آيا اين اخلاق اسلامى است؟ اخلاق اسلامى آن است كه با روى باز از ارباب رجوع استقبال شود، و با دلسوزى و احترام مشكلات آنان پيگيرى گردد، و تقاضاى آنها در كوتاهترين زمان ممكن بررسى شود. راستى اگر آداب اسلامى بر ادارات و جامعه ما بطور كامل و فراگير حكمفرما بود، حقيقتاً زندگى گلستان مى‌شد. پيامبر گرامى اسلام صلى الله عليه و آله در حديث ناب و جالبى خطاب به فرزندان عبدالمطلب فرمودند:

«با اموال و ثروت خويش نمى‌توانيد مردم را راضى نگه داريد (زيرا توقّعات و تقاضاهاى مردم نامحدود و امكانات شما محدود است؛) سعى كنيد با اخلاق خوش و برخورد پسنديده آنها را راضى كنيد، كه اخلاق حسن سرمايه فناناپذير و نامحدودى است». [1]

البتّه ارباب رجوع نيز گاه آداب اسلامى را مراعات نمى‌كنند، و برخورد آنها طلبكارانه و آمرانه است، كه اين خلق و خوى نيز مذموم و ناپسند است. هم مسئولين، و كسانى كه مردم به آنها رجوع مى‌كنند، و هم خود مردم و ارباب رجوع، همگى بايد اخلاق اسلامى را رعايت كنند كه اين كار به نفع همه آنهاست و ثمرات آن عايد هم مى‌شود. چرا كه اگر اين دستورات اسلامى عملى گردد، بسيارى از مشكلات حل مى‌شود. باز هم به سراغ روايات پيشوايان دينى برويم كه مجسّمه كامل اخلاق اسلامى بوده‌اند. از حضرت امام صادق عليه السلام در مورد مكارم اخلاق كه هدف بعثت پيامبر اسلام صلى الله عليه و آله بوده، پرسيدند، آن حضرت فرمود:

«الْعَفْوُ عَمَّنْ ظَلَمَكَ‌

؛ بخشيدن كسى كه به تو ستم كرده است». اسلام نسبت به عفو و بخشش سفارش زيادى كرده، و مسلمانان را از انتقامجويى برحذر داشته است.

البتّه در جايى كه عفو مورد سوء استفاده قرار گيرد، كه در غالب موارد چنين نيست، عفو شايسته نيست.

[1]. بحارالانوار، ج 71، ص 169، ح 36.