شماره كردن نعمتهاى پروردگارش مى‌فرمايد:

« «وَلَوْ أَنَّمَا فِى الْأَرْضِ مِنْ شَجَرَةٍ أَقْلَامٌ وَالْبَحْرُ يَمُدُّهُ مِنْ بَعْدِهِ سَبْعَةُ أَبْحُرٍ مَّا نَفِدَتْ كَلِمَاتُ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ عَزِيزٌ حَكِيمٌ»؛ و اگر همه درختانِ روى زمين قلم شود، و دريا براى آن مركّب گردد، و هفت درياچه بر آن افزوده شود، (اينها همه تمام مى‌شود، ولى) كلمات خدا (مخلوقات پروردگار) پايان نمى‌گيرد؛ خداوند عزيز و حكيم است».

اين آيه شريفه زمانى نازل شد كه علم و دانش بشر بسيار محدود بود، و شايد در آن زمان تصوّر و سپس تصديق مضمون اين آيات كار آسانى نبود. امّا امروز ما به آسانى مى‌توانيم مضمون آيه را در ذهن خود تحليل و سپس باور كنيم. چرا كه منظومه شمسىِ ما جزء كهكشانى است كه دويست ميليارد ستاره دارد! و تازه كهكشان ما كه كهكشان راه شيرى است، يكى از كهكشانهاى فراوانى است كه عدد آن را بطور تقريبى تا 000/ 000/ 000/ 1 كهكشان گفته‌اند!

بنابراين، با تمام وجود مى‌توان لمس كرد كه اگر تمام امكانات نوشتارى بسيج شود، نمى‌توان ليستى كامل از مخلوقات پروردگار تهيّه كرد.

ب) آيه شريفه 44 سوره آل عمران؛ توجّه كنيد:

« «ذَلِكَ مِنْ أنْبَاءِ الْغَيْبِ نُوحِيهِ إِلَيْكَ وَمَا كُنْتَ لَدَيْهِمْ إِذْ يُلْقُونَ أَقْلَامَهُمْ أَيُّهُمْ يَكْفُلُ مَرْيَمَ وَمَا كُنْتَ لَدَيْهِمْ إِذْ يَخْتَصِمُونَ»؛ (اى پيامبر!) اين، از خبرهاى غيبى است كه به تو وحى مى‌كنيم؛ و تو در آن هنگام كه قلمهاى خود را (براى قرعه كشى) به آب مى‌افكندند تا كدام يك كفالت و سرپرستى مريم را عهده‌دار شود، و (نيز) به هنگامى كه (دانشمندان بنى‌اسرائيل، براى كسب افتخار سرپرستى او،) با هم كشمكش داشتند، حضور نداشتى؛ (و همه اينها از راه وحى به تو گفته شد)».

خلاصه اينكه واژه قلم دو بار به صورت مفرد و دوبار به شكل جمع در قرآن مجيد آمده است.

سؤال: منظور از قلم كه خداوند به آن سوگند ياد كرده، قلم چه كسى است؟

جواب: سه احتمال ذكر شده است: