1. سوگندهاى سوره قلم‌

پس از پايان يافتن قسم‌هاى سه گانه، به سراغ قسم‌هاى دوگانه مى‌رويم. در پنج سوره از قرآن قسم‌هاى دو گانه (يعنى دو سوگند پشت سر هم) ديده مى‌شود، كه سوره قلم يكى از آنهاست. توجّه كنيد:

68/ 4- 1

ن، سوگند به قلم و آنچه مى‌نويسند، كه به نعمت پروردگارت تو مجنون نيستى، و براى تو پاداشى عظيم و هميشگى است، و تو اخلاق عظيم و برجسته‌اى دارى.

سوگند اوّل: قسم به قلم‌

واژه «قلم» دوبار در قرآن استعمال شده است. نخست در سوره قلم و آيات مورد بحث، و ديگر در سوره علق و در آغاز بعثت. خداوند در آيه چهارم سوره علق در توصيف خويش در مقام ربوبيّت مى‌فرمايد:

« «الَّذِى عَلَّمَ بِالْقَلَمِ»؛ همان پروردگارى كه بوسيله قلم تعليم نمود».

و واژه «اقلام» كه جمع قلم است، نيز در دو آيه قرآن آمده است.

الف) آيه 27 سوره لقمان، آنجا كه خداوند در توصيف عجز انسان از احصا و