نام کتاب : ربا و بانكدارى اسلامى نویسنده : مكارم شيرازى، ناصر جلد : 1 صفحه : 42
- رضوان
اللّه تعالى عليه- به نقل از كتاب شريف تحف العقول [1]
در ابتداى كتاب با ارزش مكاسب [2] نقل مىكند
شاهد اين گفتار است.
(1) در اين روايت شريف از امام صادق عليه
السّلام مىخوانيم: «هر چيزى كه در آن مصلحت و منفعتى براى مردم و بندگان خدا باشد
معامله، خريدوفروش، اجاره و هر گونه نقل و انتقال ... در مورد آن حلال است، و هر
چيزى كه مفسده و ضرر مردم در آن باشد معامله، خريدوفروش، اجاره و ... در آن باطل و
حرام است.
(2) در اين روايت مىبينيم كه اساسا معيار اصلى
در صحت و بطلان معاملات و تجارتها، يك مسئله مهم اخلاقى- كه آن نفع و ضرر عموم
مردم است- مدّ نظر مىباشد نه فقط نفع و ضرر فرد معاملهگر «ببين تفاوت ره از
كجاست تا كجا».
خلاصه،
اقتصاد در مكاتب الهى زير چتر اخلاق است و در مكتبهاى مادّى، بيگانه از اخلاق، به
همين جهت بسيارى از كسبها و معاملات، چون ضد اخلاق است، باعث گرفتارى مستضعفان
است، خون بىگناهان را مىريزد، فقرا را فقيرتر مىكند و ... از نظر اسلام ممنوع
است.
(3)
چند مثال
براى روشنتر شدن بحث:
1- معاملات
حرام:
تقلّب و غشّ
در معامله، تدليس و كمك به ظالم در ظلمش، حرام است و روشن است كه علت ممنوع بودن
اين نوع معاملات، صرفا مسائل اخلاقى است كه در اولى و دومى مراعات خريدار و فريب
ندادن او و در سومى كمك نكردن به ظلم است.
(4)
2- معاملات
واجب:
از نظر فقه
اسلامى تمام فعاليّتهاى اقتصادى كه نظام جامعه بر آن متوقف است، واجب كفايى است و
اگر در موردى فقط افراد