نام کتاب : دائرة المعارف فقه مقارن نویسنده : مكارم شيرازى، ناصر جلد : 1 صفحه : 618
احَرونيم:
به معناى متأخران يا مراجع متأخر (در مقابل ريشونيم مراجع نخستين) است كه از
قرن شانزدهم آغاز مىشود و تا قرن هجدهم و به نقلى تا عصر حاضر ادامه مىيابد.
بسيارى از آثار اين دوره نقد يا شرح كتاب شالحان عاروخ مىباشد.
ارباعاطوريم:
پس از كتاب موسى بن ميمون يعنى «ميشنه تورا» مهمترين قانون نامهاى كه تدوين
شد ارباعا طوريم (معروف به طور) اثر يعقوب بن آشر فرزند آشرى است. ارباعاطوريم به
معناى «چهار رديف» است زيرا اين كتاب به چهار بخش يا چهار رديف تقسيم شده است.
اسباط:
قبايل دوازدهگانه بنى اسرائيل.
اسرائيل:
لقب حضرت يعقوب عليه السلام.
اسفار پنجگانه تورات:
اسفار جمع سِفْر به معناى كتاب است و اسفار پنجگانه تورات عبارتند از: سِفْر
پيدايش، خروج، لاويان، اعداد و تثنيه. اين اسفار به احتمال بيشتر پس از پايان
تبعيد بابلى در شكل كنونىاش شكل گرفت. توضيح محتواى اين اسفار در شرح واژه
«تورات» آمده است.
الفاسى:
مهمترين دوران قانوننامهنويسى پس از تلمود، دوره ريشونيم (قرن 11 تا 16
ميلادى) است و سرآغاز آثار اين دوره اثر اسحاق (اهل فاس در شمال آفريقا) معروف به
الفاسى است.
باريتا:
به مطالبى گفته مىشود كه در ميشنا نيامده امّا آمورائيم (شارحان) آنها را در
تلمود مطرح كردهاند. در ميان «باريتاها» دو مجموعه «توسفتا» و «ميدراشهاى
هلاخايى» از اهميّت بيشترى برخوردارند.
بَميدبار:
م تورات
بيت يوسف:
م شولحان عاروخ
پروشيم:
پس از تكميل تلمود عالمان يهودى در سه شاخه مهم به بحث و بررسى حقوق يهودى
پرداختند: 1. شروح و حواشى، 2. مجموعههاى فتاوا، 3. قانوننامهها. به شاخه اوّل
يعنى شروح و حواشى «پروشيم» گفته مىشود كه در آن منابع مكتوب قديمىتر شريعت يهود
تبيين شده، فهمى سادهتر ارائه مىگردد. معروفترين اين شروح «راشى» نام دارد كه
به طور كلاسيك، تلمود بابلى را شرح مىكند و اثر ربّى سليمان بن اسحاق مربوط به
قرن 11 مىباشد. به شاخه دوم يعنى شاخه حواشى «حيدوشيم» يا «نُوولِّى» گفته مىشود
كه در آن تعارضات درونى تلمود، حل و رفع مىگردد. حاشيه كلاسيكى كه بر تلمود نوشته
شد اثر توسافوتنويسان (حاشيهنويسان) بر تلمود بابلى در دو قرن 12 و 13 مىباشد.
حاشيهنويسى تقريباً پس از شرحنويسى يعنى از قرن يازدهم به بعد است كه تا زمان
حاضر ادامه دارد. به شاخه سوم يعنى مجموعههاى فتاوا «شِئِلوت او- تشووت» گفته
مىشود كه عبارت است از پاسخهايى كه عالمان يهودى به پرسشهاى شرعى مىدهند.
تابوت عهد:
صندوقى است كه ده فرمان شريعت موسى عليه السلام كه روى دو لوح نقش بسته بود در
آن جاى داده شد و پيشاپيش بنى اسرائيل در حركت بود تا درون معبدى كه بايد در
اورشليم ساخته مىشد،
نام کتاب : دائرة المعارف فقه مقارن نویسنده : مكارم شيرازى، ناصر جلد : 1 صفحه : 618