نص. در جايى كه مجتهد با فحص و تحقيق كامل به دليل معتبرى دست نيافت، اصولى‌ها معتقدند با تمسّك به اصل برائت بايد حكم به جواز كرد، در حالى كه اخبارى‌ها معتقد به احتياط هستند و در مورد شك در حرمت، حكم به وجوب احتياط مى‌كنند.

3. در حجيّت ظواهر كتاب خدا؛ گفته شده است كه آنها ظواهر كتاب را حجّت نمى‌دانند، ولى اصولى‌ها ظواهر قرآن را حجّت مى‌دانند.

البتّه بايد توجّه داشت كه نزاع بين اين دو در اين مسأله صغروى است، نه كبروى‌ [1]، يعنى هر دو گروه معتقدند كه سيره شارع مقدّس همانند سيره ساير عقلا و مردم معمولى در محاورات روزانه، بر اين است كه به ظواهر كلام متكلّم اخذ مى‌كنند، يعنى همان گونه كه ساير مردم در مقام تفهيم مقصود خود به مخاطبين، اعتمادشان بر اصل عدم قرينه است، شارع مقدّس نيز سيره و روش او چنين است. ولى اخباريها مدعى هستند كه خطابات قرآنى در مقام افاده مقصود به نحو مستقل نيستند و بدون ضميمه شدن تفسير پيغمبر اكرم صلى الله عليه و آله و اهل بيت عليهم السلام به آن، ظهورى ندارند، نه اينكه ظهور دارند ولى حجّت نيستند. [2]

از آنچه گذشت روشن شد كه موارد اختلاف بين دو گروه اصولى و اخبارى بسيار نادر و محدود است و اين مقدار اختلاف نظر ميان فقها و علما طبيعى و عادى است. همان‌طور كه خود علماى اصول نيز در مسائل مختلف گاه با يكديگر اختلاف نظر دارند و اين مقدار از اختلاف نبايد موجب آن گردد كه دانشمندان اخبارى بر علماى اصول خرده گيرند و افكار آنها را تقبيح كنند، در مقابل نيز خرده‌گيرى علماى اصول نسبت به علماى اخبارى صحيح نيست، و شاهد بر اين گفتار مباحثى است كه صاحب‌ الحدائق الناظرة، شيخ يوسف بحرانى كه از محدّثان مشهور در قرن سيزدهم است آنها را بيان كرده است. [3]

بنابراين، اختلاف اخبارى‌ها با اصولى‌ها همانند اختلاف اصولى‌ها با يكديگر در پاره‌اى از مسائل علم اصول است و اين اختلاف نظر موجب صف‌بندى در برابر يكديگر نمى‌شود.

اين اختلافات به نوعى ديگر و به مراتب تأثيرگذارتر ميان اهل حديث و اهل رأى و يا ظاهريون و اهل رأى در ميان اهل سنّت نيز وجود دارد. اصحاب مدرسه حديث كه مخالف رأى و قياس بودند روايات و كلمات فراوانى را در مذمت اصحاب رأى نقل كرده‌اند. [4]

همچنين عده‌اى در ميان اهل سنّت با علم اصول مخالفت كردند و شبهاتى را در اين باره مطرح ساختند. [5]

[1]. فرائد الاصول‌، ص 34.

[2]. أنوار الأصول‌، ج 3، ص 624- 623.

[3]. الحدائق الناظرة، ج 1، ص 169.

[4]. براى آگاهى از مذمّت‌ها و اختلافات اهل حديث و اهل رأى ر. ك: اعلام الموقعين‌، ج 1، ص 49- 43؛ ملل و نحل‌ شهرستانى، ص 167- 166.

شهرستانى تصريح مى‌كند كه: ميان اين دو فرقه (اهل رأى و اهل حديث) اختلافات فراوانى در فروعات پيش آمد، در ارتباط با افكارشان كتاب‌هاى فراوانى نوشته و مناظرات زيادى انجام داده‌اند.

[5]. ر. ك: المهذّب فى علم اصول الفقه المقارن‌، دكتر عبد الكريم النمله، ج 1، ص 52- 45.