را در برمى‌گيرد. [1]

7. آية اللَّه سيّد حسين بروجردى (م 1380).

وى در سال 1364 قمرى به قم آمد و زعامت حوزه‌هاى علميّه و مرجعيت شيعيان را عهده‌دار گرديد و سالها زعامت مطلق شيعيان را بر عهده داشت. [2]

8. آية اللَّه سيّد احمد خوانسارى (م 1405).

مهمترين اثر علمى او در فقه- كه مورد توجّه محقّقان است- جامع المدارك فى شرح المختصر النافع‌ نام دارد كه در هفت جلد منتشر شده است. [3]

9. امام خمينى (م 1409).

آية اللَّه سيّد روح اللَّه فرزند سيّد مصطفى، معروف به «امام خمينى» پيشواى بزرگ و رهبر عاليقدر جهان اسلام كه در تاريخ فقهاى شيعه شخصيتى است كم نظير.

از امام خمينى آثار فقهى و اصولى ارزشمندى به يادگار مانده است كه از جمله آنان است:

الف) المكاسب‌ كه در پنج جلد منتشر شده است.

ب) تحرير الوسيلة؛ كه اصل آن از مرحوم سيّد أبو الحسن اصفهانى است و امام خمينى آن را به شيوه تازه‌اى تدوين و تكميل و تحرير كرد.

ج) چند دوره اصول كه به قلم خود ايشان و شاگردانش تدوين شده است و يكى از آنها تهذيب الاصول‌ نام دارد كه توسط آية اللَّه جعفر سبحانى تدوين گرديده است. [4]

10. آية اللَّه سيّد أبو القاسم خويى (م 1413).

آثار علمى فراوانى از او به يادگار مانده كه برخى به قلم خود او و برخى ديگر به قلم شاگردانش فراهم آمده است. از جمله اين آثار عبارتند از:

اجود التقريرات‌ كه تقريرات استاد وى محقّق نائينى است، التنقيح‌، مستند العروة، مصباح الاصول‌، محاضرات فى الاصول‌. اين چهار كتاب تقريرات خارج اصول و به قلم شاگردان اوست.

هم اكنون آثار فقهى و اصولى و تفسيرى او تحت عنوان‌ موسوعة الامام الخويى‌ در 50 جلد و موسوعه گسترده رجالى او با نام‌ معجم الرجال الحديث‌ در 23 جلد منتشر شده است. [5]

11. آية اللَّه سيّد محمّد رضا گلپايگانى (م 1414).

آية اللَّه گلپايگانى از شاگردان بزرگ آية اللَّه شيخ عبد الكريم حائرى بود.

از ايشان آثارى در فقه به جاى مانده است از جمله:

كتاب الحج‌، ولاية الفقيه‌، الدّر المنضود فى احكام الحدود، كتاب الطهارة. [6]

[1]. ر. ك: اعيان الشيعة، ج 2، ص 335- 331؛ نقباء البشر، ج 1، ص 41.

[2]. ر. ك: اعيان الشيعة، ج 6، ص 94- 92؛ سيماى فرزانگان‌، ج 1، ص 510- 477.

[3]. ر. ك: مجلّه نور علم‌، شماره هشتم، بهمن 1363، ص 12 به بعد.

[4]. ر. ك: سيماى فرزانگان‌، ج 1، ص 629- 607.

[5]. همان مدرك، ج 1، ص 679- 645؛ موسوعة الامام الخويى، ج 1، مقدمه، ص 35- 5.

[6]. ر. ك: خورشيد فقاهت‌ (زندگى‌نامه آية اللَّه گلپايگانى)، نوشته: على كريمى جهرمى؛ سيماى فرزانگان‌، ج 1، ص 712- 691.