جمله‌ى‌ «فَلَمْ تَجِدُوا ماءً» تاب دو تفسير دارد:

1- اين كه هيچ گونه آبى در دسترس نباشد.

2- اين كه آب در دسترس باشد، ولى به علّتى امكان استفاده از آب نباشد؛ حال يا به خاطر گرانى آب، يا ضيق وقت، يا ضرر داشتن آب براى اعضاى وضو و مانند آن.

و به تعبير ديگر «وجدان» را در آيه شريفه به «قدرت» تفسير كنيم. بنابراين «عدم وجدان الماء» يعنى عدم امكان استفاده از آب به هر علّت كه باشد.

خلاصه اين كه اطلاق آيه شريفه‌ «فَلَمْ تَجِدُوا ماءً» شامل كسى كه نماز خويش را تا آخر وقت به تأخير مى‌اندازد، و در تنگى وقت نماز را با تيمّم مى‌خواند مى‌شود، همان گونه كه حكم اضطرار شامل كسى كه خود را عمدا مضطر به «اكل ميته» نموده نيز مى‌گردد، و خوردن ميته برايش حلال مى‌باشد؛ هر چند معصيت كرده است.

و از جمله اطلاقات تيمّم در روايات، روايت معتبر زراره است. به اين حديث توجّه كنيد:

«عن زراره، عن أحدهما عليهما السّلام قال: إذا لم يجد المسافر الماء فليطلب مادام في الوقت فإذا خاف ان يفوته الوقت فليتمّم و ليصلّ‌ [1].»

هرگاه مسافر براى وضو آب نداشت، تا زمانى كه وقت نماز تنگ نشده در جستجوى آب باشد. امّا هنگامى كه خوف قضاى نماز بر اثر گذشتن وقت مى‌رود، تيمّم مى‌كند و نمازش را بجا مى‌آورد.

[1]. وسائل الشيعة، جلد 2، ابواب التيمم، باب 1، حديث 1.