مربوط به قضاوت، باب مستقلّى را به حيله‌هاى شرعى در احكام اختصاص داده، و در اين باب سيزده روايت نقل مى‌كند [1].

مرحوم علّامه مجلسى (پدر) در روضة المتّقين‌ [2]- شرح من لا يحضره الفقيه- به صورت گسترده به تفسير روايات سيزده‌گانه مى‌پردازد. علاوه بر اين، به برخى از قضاوتهاى حضرت امير مؤمنان عليه السّلام نيز اشاره نموده، و آنها را نوعى چاره‌جويى و حيله مثبت مى‌شمرد.

در اينجا سؤالى مطرح است و آن اين كه:

آيا قضاوتهاى معصومين عليهم السّلام، شبيه آن چه از امير المؤمنين عليه السّلام نقل شده، اختصاص به خود آن بزرگواران دارد، يا ساير قضات هم مى‌توانند چنين قضاوتهايى داشته باشند، و از اين طريق حكم صادر كنند؟

پاسخ اين است كه قضات ديگر نيز مى‌توانند براى كشف حقيقت تلاش كنند و از راههايى، شبيه آن چه در قضاوتهاى آن حضرات آمده، حقيقت را روشن نموده و حكم صادر كنند؛ بلكه در بعضى روايات اين مسأله مورد تأكيد قرار گرفته است، مثل اين كه قاضى موظّف شده، در صورت شك و احتمال تبانى، شهود را از يكديگر جدا كند، و از هر كدام جداگانه بازجويى نمايد، تا حقيقت روشن گردد [3].

بنابراين قضاوتهايى شبيه قضاوتهاى آن بزرگواران، اختصاص به‌

[1]. من لا يحضره الفقيه، جلد 3، ابواب القضايا و الاحكام، باب 12.

[2]. روضة المتقين، جلد 6، صفحه 59 به بعد.

[3]. وسائل الشيعة، جلد 18، ابواب كيفية الحكم، باب 20.