مقدار يقينى، كه همان تازيانه است، بسنده نموده، و از بقيّه- كه مشكوك است- صرفنظر كنيم.

نقد و بررسى روايات‌

در برابر گروه سه‌گانه روايات و دليلهاى ديگر، نشانه‌ها و قراينى وجود دارد كه دليل بر عموميّت و گسترش معناى تعزير، و عدم انحصار آن در مجازات بدنى است. به تعبير ديگر، هر چند ظاهر برخى از روايات و كلمات تعدادى از فقها انحصار تعزير در تازيانه است، ولى قراين هفت‌گانه‌اى در دست داريم كه بر خلاف اين مطلب گواهى داده، و تعزير را به هر گونه مجازاتى- اعمّ از بدنى و غير آن- تفسير مى‌كند.

با توجّه به اين قراين، بايد آنچه بر خلاف آن است، و تعزير را منحصر در شلّاق مى‌داند را، حمل بر فرد شايع تعزير نماييم، نه اين كه آن را مصداق يگانه تعزير بشماريم. بنابراين در تعزيرات علاوه بر شلّاق و تازيانه، مى‌توان از ديگر مجازات‌ها نيز بهره گرفت، بلكه گاه واجب است تعزير غير بدنى را انتخاب كرد، كه شرح آن خواهد آمد.

اينك به قراين هفتگانه توجّه كنيد:

قراين هفتگانه بر عدم انحصار تعزير به ضرب‌

قرينه اوّل: كلمات اهل لغت‌

همان گونه كه در مباحث آغازين گذشت، كارشناسان لغت تصريح كردند كه تعزير، ردع و منع و تأديب است، و تازيانه و شلّاق، مصداق روشن و فرد