6- صبر و شكيبايى‌

يكى ديگر از مفاهيم مذهبى كه دستاويز طرفداران فرضيّه تخديرى بودن مذاهب شده، مسأله دعوت به صبر است، چه اين كه صبر، با تسليم در برابر مصائب اجتماعى و از جمله استعمار و استثمار تفاوت چندانى ندارد، و لازمه آن تحمّل، سكوت و تن دادن به ظلم و ستم است؛ بنابراين وجود امثال اين مفاهيم در منابع مذهبى كافى است كه انسان را نسبت به انگيزه گرايش به مذاهب بدبين كند.

توضيح و بررسى:

همان طور كه قبلًا هم اشاره شد متأسّفانه بسيارى از اين مفاهيم مذهبى به علل مختلفى دستخوش تحريف معنوى شده است، و مفهوم خود را به كلّى از دست داده، و يا در نقطه مقابل مفهوم اصلى قرار گرفته است، البتّه نقش مطالعات محدود، و همچنين گرايشهاى خاصّ ضدّ مذهبى را در اين گونه تحريفات نبايد از نظر دور داشت.

براى روشن شدن مفهوم واقعى‌ «صبر» بايد موارد استعمال و همچنين تفسيرهايى را كه در لغت و منابع مذهبى براى اين كلمه رسيده، به طور دقيق مورد بررسى قرار داد.

با بررسى اين منابع روشن مى‌شود كه صبر درست بر خلاف آن چه اين دسته انديشيده‌اند، به معناى ايستادگى در برابر حوادث و درگيرى مداوم با مشكلات و فرار نكردن از مقابل آن است.