براى شفاعت مى‌شود، نه مفهوم دوّم كه يك معناى منطقى، معقول و سازنده است.

اين بود تفسير اجمالى شفاعت در دو شكل‌ «تخديرى» و «سازنده».

شفاعت در عالم تكوين:

آنچه در مورد شفاعت به تفسير صحيح و منطقى آن گفتيم، در جهان تكوين و آفرينش‌ «علاوه بر عالم تشريع» نيز فراوان ديده مى‌شود، نيروهاى قوى‌تر اين جهان به نيروهاى ضعيف‌تر ضميمه شده و آنها را در مسير هدفهاى سازنده پيش مى‌برند، آفتاب مى‌تابد، باران مى‌بارد و بذرها را در دل زمين آماده مى‌سازد تا استعدادهاى درونى خود را به كار گيرند و نخستين جوانه حيات را بيرون بفرستند، زندانِ پوست دانه را بشكافند و از ظلمتكده خاك سر برآورده، به سوى آسمان كه از آن نيرو دريافت داشته‌اند پيش بروند. اين صحنه‌ها در حقيقت نوعى شفاعت تكوينى در رستاخيز زندگى و حيات است و اگر با اقتباس از اين الگو نوعى از شفاعت در صحنه تشريع قائل شويم، راه مستقيمى را پيش گرفته‌ايم كه توضيح آن را بزودى خواهيم خواند.

2- مدارك شفاعت‌

اكنون به بررسى مدارك اصلى و دست اوّل در مورد مسأله شفاعت مى‌پردازيم:

در قرآن درباره مسأله شفاعت (به همين عنوان) در حدود 30 مورد بحث شده است، البتّه بحثها و اشارات ديگرى به اين مسأله، بدون اين عنوان نيز ديده مى‌شود.

آياتى كه در قرآن پيرامون اين مسأله بحث مى‌كند، در حقيقت به چند دسته تقسيم مى‌شود: