3- در جمله بعد اشاره بسيار لطيفى به چگونگى رابطه مخلوقات با خالق و ممكنات با واجب الوجود كرده، مى‌فرمايد: «او با همه چيز است، امّا نه اين كه قرين آنها باشد و غير همه چيز است، امّا نه اين كه از آنها بيگانه و جدا باشد» (مع كلّ شي‌ء لا بمقارنة و غير كلّ شي‌ء لا بمزايلة).

بسيارى از مردم و حتّى بسيارى از فلاسفه و دانشمندان رابطه خداوند را با موجودات، رابطه دو وجود مستقلّ با يكديگر پنداشته‌اند كه يكى، مخلوق ديگرى است. مثل اين كه شعله عظيمى وجود داشته باشد و شمع كوچكى را با آن روشن كنيم، در حالى كه حقيقت، چيز ديگرى است. تفاوت مخلوق و خالق، تفاوت يك وجود ضعيف و قوى نيست، بلكه تفاوت، تفاوت يك وجود مستقل در تمام جهات و يك وجود وابسته است. تمام عالم هستى به او وابسته است و لحظه به لحظه، نور وجود را از او مى‌گيرد. خداوند از عالم هستى جدا نيست و در عين حال عين موجودات نيز نمى‌باشد (آن چنان كه قائلين به وحدت وجود و موجود از صوفيه پنداشته‌اند) و توحيد واقعى منوط به درك اين حقيقت است.

اين حقيقت را مى‌توان با مثال زير روشن ساخت (هر چند اين مثال‌ها نيز ناقص است):

شعاع و پرتو آفتاب گر چه وجود دارد و غير از قرص خورشيد است، ولى پيوسته و وابسته به آن است، يعنى غير آن است امّا نه مغايرت به معناى بيگانگى و جدايى و استقلال، و همراه آن است، امّا نه به معناى يگانگى و وحدت.

بدون شك پيوند و ارتباط موجودات اين عالم با ذات پاك خداوند از اين هم نزديكتر و وابستگى آنها به او از اين هم بيشتر است و در واقع مثال دقيقى در اين جهان براى اين وابستگى و يگانگى، در عين دوگانگى (وحدت در كثرت) نمى‌توان پيدا كرد. هر چند مثالهايى همچون مثال بالا- و يا مانند تصوّرات ذهنى انسان كه وابسته به روح اوست و از او جداست و در عين حال وابسته به اوست و