اشعث با خالد بن وليد در يمامه داشت، اشعث قبيله خويش را فريب داد و به آنان خيانت كرد و خالد آنها را به قتل رساند، به همين دليل قبيله‌اش او را «عرف النّار» ناميدند. اين لقب را به افراد خائن و پيمان‌شكن مى‌گفتند».

بعضى از مورّخان و شارحان نهج البلاغه گفته‌اند اشعث داستانى با خالد بن وليد نداشته، بلكه ماجراى او با زياد بن لبيد بوده كه در بسيارى از تواريخ اسلامى به آن تصريح شده است، ولى به گفته ابن ميثم در شرح نهج البلاغه خود، از آن جا كه شريف رضى مرد دانشمند و آگاهى بوده، ممكن است او به تاريخى در اين زمينه دست يافته باشد كه به ما نرسيده است. [1] همان گونه كه در سابق نيز اجمالا اشاره شد «عرف» در اصل به معنى برآمدگى است، به همين دليل محلّ روييدن يالهاى اسب و خروس را عرف مى‌گويند (و گاه به خود يال نيز عرف گفته مى‌شود) و عرفات را از اين نظر عرفات مى‌نامند كه سرزمين بلندى است كه اطراف آن را كوههايى گرفته است و اعراف، ديوارى است كه در ميان بهشت و دوزخ كشيده شده است. [2] اگر افراد خائن و پيمان‌شكن را «عرف النّار» مى‌ناميدند به خاطر اين بوده است كه آنها براى قوم خود آتش مى‌افروختند و گويى به منزله زبانه‌ها و يالهاى اين آتش بودند.

نكته‌ها

1- اين برخورد شديد براى چه بود؟

ممكن است كسانى كه به تاريخ اشعث بن قيس، اين منافق كوردل آشنا نباشند، از برخورد شديدى كه امام (ع) نسبت به او كرده تعجب كنند كه چگونه او

[1] شرح ابن ميثم، جلد 1، صفحه 325.

[2] لسان العرب، مقاييس اللغة و مجمع البحرين.