مبغوض‌ترين خلايق نزد خدا دو گروهند:

گروه اوّل: مبغوض‌ترين خلايق نزد خدا دو نفرند: كسى كه خداوند وى را به حال خود واگذارده و از راه راست منحرف مى‌گردد. او به سخنان بدعت‌آميز خويش و دعوت به گمراهيها سخت دل بسته است، به همين دليل مايه انحراف كسانى است كه فريبش را خورده‌اند! از طريق هدايت پيشينيان گمراه شده و كسانى را كه در زندگيش يا پس از مرگش به او اقتدا كنند گمراه مى‌سازد! او بار گناه كسانى را كه گمراه ساخته به دوش مى‌كشد و همواره در گرو گناهان خويش است.

خطبه در يك نگاه‌

اين خطبه همان گونه كه در عنوان آن آمده است بيانگر صفات كسانى كه بدون لياقت و استحقاق، بر مسند قضا مى‌نشينند و مردم را به گمراهى مى‌كشانند.

امام (ع) در اين خطبه آنها را به دو گروه تقسيم كرده است:

گروه اوّل كسانى هستند كه آگاهانه راه ضلالت را مى‌پويند و تسليم هوا و هوس مى‌شوند و بدعت در دين مى‌گذارند و مايه گمراهى خويشتن و خلق خدا مى‌شوند.

گروه دوّم جاهلان عالم‌نما و خودكامگان ناآگاهى هستند كه گرفتار جهل مركّبند، بدون هيچ گونه آمادگى براى داورى ميان مردم، بر مسند قضاوت مى‌نشينند و شبهاتى به هم مى‌بافند و پشت سر هم مرتكب اشتباه و خطا مى‌شوند. حقّ را به باطل مى‌آميزند و خونهاى بى‌گناهان را بر باد مى‌دهند، و اموال مردم را به ناحق به ديگرى مى‌بخشند. اين احتمال نيز وجود دارد كه قسمت اوّل، اشاره به حاكمان بدعتگذار و گمراه ظلم و جور باشد و دوّمى به قاضيان جاهل و بى‌خبر. بنا بر اين كلمه حكم كه در عنوان اين خطبه آمده است در مفهوم عامّى به كار رفته كه هم شامل حكومت و هم قضاوت مى‌شود.