مكنونها و عنه اخذت قوانينها و على أمثلته حذا كلّ قائل خطيب و بكلامه استعان كلّ واعظ بليغ و مع ذلك فقد سبق و قصّروا و قد تقدّم و تاخّروا، امير المؤمنين (ع) سرچشمه فصاحت و منشأ بلاغت و زادگاه آن است و از او اسرار بلاغت آشكار گشت و قوانين و دستورات آن از وى گرفته شد بر شيوه او هر خطيب توانايى راه يافت و به گفتار او هر خطيب توانايى يارى جست و با اين حال او در اين ميدان پيش رفت و ديگران فرو ماندند او تقدّم يافت و ديگران عقب ماندند».

سپس در تفسير اين سخن مى‌افزايد: «لانّ كلامه (ع) الكلام الّذي عليه مسحة من العلم الإلهيّ و فيه عبقة من الكلام النبويّ، زيرا در كلام او نشانه‌هايى از علم خداست و عطر و بويى از سخنان پيامبر (ص)».

2- سپس به سراغ يكى از شارحان معروف نهج البلاغه مى‌رويم، او كه عمرى را در تفسير سخنان على (ع) گذرانده و آگاهى فراوانى از دقايق و ظرافتهاى آن يافته و عاشقانه در باره على و نهج البلاغه‌اش سخن مى‌گويد يعنى عزّ الدين عبد الحميد ابن ابى الحديد معتزلى كه از دانشمندان معروف اهل سنّت قرن هفتم هجرى است. [1] او در شرحى كه بر نهج البلاغه نگاشته، بارها در اين زمينه سخن گفته و در برابر فصاحت و بلاغت فوق العاده نهج البلاغه سر تعظيم فرود آورده است.

او در يك جا (ذيل خطبه 221) بعد از شرح بخشى از كلام على (ع)- در باره برزخ- مى‌گويد:

«و ينبغي لو اجتمع فصحاء العرب قاطبة فى مجلس و تلي عليهم، ان يسجدوا له كما سجد الشعراء لقول عديّ ابن الرّقاع:

قلم أصاب من الدّواة مدادها ... فلمّا قيل لهم في ذلك قالوا إنّا نعرف‌

[1] او كتاب خود را در 20 جلد نگاشته و به گفته خودش، تأليف آن كمى كمتر از 5 سال، درست به اندازه دوران خلافت على (ع) به طول انجاميده است.