نام کتاب : پيام امام امير المومنين(ع) نویسنده : مكارم شيرازى، ناصر جلد : 1 صفحه : 153
از اين تعبير به خوبى استفاده مىشود كه در ميان آسمانها فاصلههايى وجود دارد
كه در آغاز به هم پيوسته بودند و سپس از هم باز شدند و اين درست بر خلاف چيزى است
كه هيأت «بطلميوس» مىگفت كه آسمانها، همچون طبقات پوست پياز روى هم قرار
گرفتهاند و هيچ فاصلهاى در ميان آنها نيست.
سپس امام (ع) مىافزايد: «خداوند اين فاصلهها را مملو از انواع فرشتگان ساخت» (فملأهنّ اطوارا [1] من ملائكته). [2] در خطبه
«اشباح» (خطبه 91) نيز مىخوانيم: «و ملا بهم فروج فجاجها و حشا بهم فتوق اجوائها،
به وسيله آنها (فرشتگان) تمام فاصلههاى آسمانها را پر كرد و فاصله جوّشان را از
آنان مالامال ساخت».
در جمله ديگرى از همان خطبه مىخوانيم: «و ليس فى اطباق السّماء موضع اهاب
الّا و عليه ملك ساجد او ساع حافد، در تمام آسمانها به اندازه جاى پوست چهارپايى
نتوان يافت، جز اين كه فرشتهاى بر آن به سجده افتاده يا تلاشگرى سريع، مشغول كار
است».
آن گاه به ميان اقسام و اصناف، يا به تعبير ديگر اطوار فرشتگان پرداخته آنها
را به چهار گروه تقسيم مىفرمايد:
نخست به فرشتگانى كه كارشان عبادت است اشاره مىكند و آنها را نيز به چند گروه
تقسيم مىكند: «گروهى كه پيوسته در حال سجدهاند و ركوع نمىكنند» (منهم سجود [3] لا يركعون).
«و گروهى كه همواره در ركوعند و قيام
نمىكنند» (و ركوع لا ينتصبون).
[1] «أطوار» جمع «طور» (بر وزن قول)
به معناى صنف و نيز به معناى حد و حالت آمده است.
[2] درست است كه ظاهر عبارت اين است
كه ضمير «هنّ» به آسمانها باز مىگردد، ولى به قرينه «ثمّ فتق ...» و فاء تفريع در
«فملاهنّ» منظور فواصل ميان آسمانهاست.
[3] «سجود» جمع «ساجد» (سجده كننده)
همان گونه كه «ركوع» جمع «راكع» (ركوع كننده) است.
نام کتاب : پيام امام امير المومنين(ع) نویسنده : مكارم شيرازى، ناصر جلد : 1 صفحه : 153