كاملا مختلف، با طبايع گوناگون خلق كرده است و حتّى ميان روح و جسم- كه از دو عالم مختلفند يكى مجرّد و نورانى و فوق العاده لطيف و ديگرى مادّى و ظلمانى و تاريك و خشن- پيوند عميقى برقرار ساخت.

سپس مى‌افزايد: «خداوند غرايز و طبايع آنها را در آنها قرار داد و به هر كدام طبيعتى مخصوص به خود و غريزه‌اى ويژه آن بخشيد» (و غرّز [1] غرائزها).

اين در حقيقت يكى از حكمتهاى بالغه الهى است كه آنچه را از هر موجودى انتظار مى‌رود به صورت طبيعى و خود جوش در آن آفريده، تا بدون نياز به محرّك ديگر، در آن مسير به راه افتد و از درون ذاتش براى برنامه ويژه‌اش هدايت شود كه اگر اين انگيزه‌هاى درون ذاتى، در موجودات نبود آثار اشيا دوام نداشت و نابسامانى و بى‌نظمى بر آنها حاكم مى‌شد.

امروز در باره نهادهاى ذاتى انسان يا موجودات ديگر، دو تعبير مختلف مى‌شود. گاه تعبير به فطرت مى‌كنند و مى‌گويند خداشناسى فطرى انسان است و گاه تعبير به غريزه، مثلا مى‌گويند انسان داراى غريزه جنسى است، يا مى‌گويند حركات حيوانات عموما جنبه غريزى دارد. اين در واقع اصطلاحى است كه دانشمندان بنا بر آن گذارده‌اند. يكى را در مورد نهادهايى كه جنبه فكرى دارد به كار مى‌برند (فطرت) و ديگرى را در باره نهادهايى كه جنبه غير فكرى يا عاطفى دارد (غريزه). ولى از نظر معنى لغوى هر دو به معنى خلقت و آفرينش مى‌باشد.

در آخرين جمله از فراز مورد بحث مى‌فرمايد: «صفات ويژه آنها را همراهشان‌

[1] «غرّز» از مادّه «غرز» (بر وزن قرض) در اصل به معناى فرو كردن سوزن يا نشاندن و قرار دادن و داخل نمودن است، سپس به طبايعى كه در انسان يا ساير موجودات زنده نهاده شده است اطلاق گشته، گويى اين طبايع و غرايز، همچون نهالهايى است كه در سرزمين وجود انسان غرس شده است.