4- مذهب و آزادى‌هاى فردى‌

بعضى تصوّر مى‌كنند كه مذهب آزادى انسان را محدود كرده و از رسيدن به پاره‌اى از خواسته‌هاى خود باز مى‌دارد؛ در حالى كه هدفِ دستورات مذهبى، جلوگيرى از آزادى‌هاى منطقى نيست بلكه هدف آن، جلوگيرى از به هدر رفتن نيروها و سرمايه‌هاى انسانى در راه‌هاى نادرست و بى‌ارزش است. مثلًا اگر مذهب از نوشابه‌هاى الكلى، قمار و بى‌بند و بارى جنسى جلوگيرى مى‌كند، براى تأمين سلامت روح و جسم افراد، و نظم اجتماع است.

اين كنترل اخلاقى همان روح آزادى به معناى واقعى است؛ زيرا آزادى چيزى جز اين نيست كه انسان بتواند از سرمايه‌هاى وجود خود در مسير تكامل فرد و اجتماع بهره بردارى كند، «آزادى هرگز به معناى هدر دادن نيروهاى خدا داد در راه هوسرانى و بى‌بند و بارى نيست».

دين از هرگونه آزادى انسان كه او را به سوى تكامل در جنبه‌هاى‌