آنها در فلسفه (مخصوصاً مباحث فلسفه الهى) چقدر عقب هستند!

استدلالات سه‌گانه دكارت فيلسوف معروف فرانسوى را درباره اثبات وجود خدا، بسيارى از دانش‌پژوهان ديده‌اند. دكارت اين استدلالات سه‌گانه را كه اين‌جا جاى شرح آن نيست، شاهكار علمى‌ خود مى‌شمارد با اين كه در نظر ما لااقل مطالب مهمّى محسوب نمى‌شود، و بعضى از آن سه دليل قابل ايراد است.

يا اين كه جمله معروف دكارت‌ «فكر مى‌كنم، پس هستم» كه زيربناى اصلى فلسفه او را تشكيل مى‌دهد، در نظر ما سطحى و بى‌پايه است؛ زيرا كسى كه مى‌گويد: «فكر مى‌كنم» در همين جمله اوّل به وجود خودش اقرار و اعتراف كرده و ديگر نيازى ندارد كه به وسيله فكر كردن وجود خود را اثبات كند.

نظير اين مطالب، در نوشته‌هاى فلاسفه غرب زياد است.

آيا با اين حال، بى‌انصافى نيست كه كسى بگويد: «سراغ فلسفه غرب برويد كه زنده و سيّال است، نه مثل فلسفه شرق كه جامد و يخ‌بسته و راكد و تكرار مكرّر ...»