مهاجرت محقّق كركى، سرآغاز نخستين مرحله مهاجرت‌

نخستين مرحله مهاجرت علماى جبل عامل به ايران در سال 916 ق،[1] با آمدن يكى از پُرآوازه‌ترين، كامياب‌ترين و با نفوذترين آنها، يعنى شيخ على بن عبدالعال كَرْكى (870- 940 ق)، مشهور به محقّق ثانى آغاز شد.[2] عقيده‌اى بر خلاف اين نظر وجود دارد و آن اين كه شيخ على بن عبدالعال كركى، از علماى زمان طهاسب صفوى، شيخ على كركى (محقّق كركى) را از جبل عامل به ديار عجم آورده است.[3] آنچه مسلّم است اين كه محقّق كركى، در زمان شاه اسماعيل صفوى به ايران آمده است. علّامه مجلسى در اين باره مى‌نويسد:

سلطانِ سلاطين و مروّج دين مبين، شاه اسماعيل- حشره اللَّه مع آبائه الطاهرين و صلوات اللَّه عليهم أجمعين- خاتم المجتهدين شيخ على بن عبدالعال را از جبل عامل، طلبيده و او را اعزاز و اكرامِ بسيار نمود و پيوسته در مسائل دين و دنيا به او رجوع مى‌فرمودند و بعد از آن جناب، پيوسته اين طريقه در سلسله سلطنت ايشان، مسلوك بوده و مى‌باشد.[4] على‌رغم اين دعوت، با توجّه به اشتغال دائمى شاه اسماعيل صفوى به جنگ، برگزارى مجالس جشن، سرور، باده‌گسارى و ...، هيچ قرينه‌اى مبنى بر توجّه خاصّ شاه اسماعيل به محقّق كركى وجود ندارد.[5] گويا اينها و مسائلى از اين قبيل، باعث بروز اختلافاتى بين شاه اسماعيل صفوى و محقّق كركى شده و محقّق كركى را براى ترك ايران، تحريك كرده است. سيّد جعفر

[1]. الهجرة العاملية إلى ايران فى العصر الصفوى، ص 123.

[2]. مهاجرت علماى شيعه از جبل عامل به ايران در عصر صفوى، ص 83؛ ايران عصر صفويه، ص 29؛ شاه طهماسب اول، ص 620.

[3]. تشيّع و تصوّف، ص 393.

[4]. دين و سياست در دوره صفوى، ص 265.

[5]. شاه طهماسب اوّل، ص 620.