علّت اين گونه تصحيف، خطاي ديد هنگام بازنويسي حديث است. تصحيف ديداري کوچک و ريز در سند و متن حديث فراوان است. در سند حديثي که مي‌آيد مطابق با گزارش مصححان کافي، «حسين الاحمسي» به «حسين الاخمسي» و «حسين بن الاخمسي» تصحيف شده و در متن آن «يميث» به «يميت» و يا «يذيب» تبديل گشته است. علي بن إبراهيم، عن أبيه، عن ابن أبي عمير، عن حسين الأحمسي وعبد الله بن سنان، عن أبي عبد الله قال: إن الخلق الحسن يميث الخطيئة كما تميث الشمس الجليد. [1] گفتني است پيام حديث تغيير چنداني نمي کند و در هر صورت به اين معناست که خوشخويي، گناهان را آب مي‌کند، همان گونه که خورشيد، باقيمانده يخ را آب مي‌کند.

تصحيف شنيداري

دو کلمه ـ گذشته از اينکه تشابه نوشتاري داشته باشند يا نه ـ ، ممکن است تلفّظي نزديک به هم داشته باشد و يا هم وزن باشند و در نتيجه، با يکديگر اشتباه شوند؛ مانند تصحيف مشهور «عاصِم الأحوَل» به «واصِل الأحدَب» که در وزن و تلفّظ، تشابه دارند و يا حديث «من استغني بعقله ضل» که مي‌تواند براي ما پارسيان «زل» و يا «ذل» نيز شنيده شود. اين‌گونه اشتباهات، کمتر و تنها هنگامي رخ مي‌دهد که راوي، حديث را به صورت شفاهي از ديگري فراگيرد.

تصحيف‌هاي رايج در سند

تصحيف سندي، از رايج‌ترين انواع تصحيف و وقوع آن در برخي از کلمات، بسيار شايع است. نمونه آن، تصحيف «بن» به «عن» [2] يا به ‌عکس و افزايش و کاهش