4. توريه

مفهوم توريه

در کنار تقيه، توريه نيز مي‌تواند زمينهاي براي آسيب ديدن حديث در مرحله صدور شود. توريه به معناي پنهان داشتن حقيقت و در پس پرده نگاه داشتن حکم واقعي است. [1] توريه کننده حقيقت را بيان نمي‌کند، امّا دروغ نيز نمي‌گويد و به ظرافت، سخني بر زبان مي‌آورد که شنونده، ظاهر آن را با عقيده‌ي خود مخالف نمي‌بيند و گاه حتي آن را هماهنگ و موافق با خود مي‌پندارد. اين به واقع گونه‌اي بهره‌گيري هوشمندانه از اين قابليت‌ زبان است که ظاهر ابتدايي کلام مي‌تواند با مراد جدّي و نهفته‌ي آن متفاوت باشد و به سخن ديگر گاه معنايي را از سخن منظور داريم که ظاهر نيست، امّا سخن و متن تاب تفسير به آن را دارد. [2] معصومان گاه ناگزير از همراهي ظاهري با پرسشگران متعصّب و اختلاف‌افکن بوده‌اند و از اين رو براي کمتر به کار بردن تقيه، از توريه سود مي‌جستند. امام صادق عليه السلام به کاربرد اين روش تصريح کرده است: إنِّي لَأَتَکَلَّمُ بِالحَرفِ الواحِدِ، لِيَ فِيها سَبعُونَ وَجهاً، إن شِئتُ أَخَذتُ کَذا وَ إِن شِئتُ أَخَذتُ کَذا.» [3]