فهم ناتمام

بنا به روايات گوناگون «حَدِيثُنا صَعْبٌ مُسْتَصْعَبٌ»، [1] برخى سخنان پيشوايان دين، محتوايي دشوار دارند و به دليل مضمون والايشان بسان مرغ عنقا به صيد انديشه هاى معمولى درنمى آيند. در اين ميان هر کس وظيفه دارد که مرز فهم خود را دريابد و حد آن را نگاه دارد و احاديث برتر از آن را به دليل نافهمي، انکار نکند. در تاريخ نقد حديث، اما، با اين گونه انکارها روبه‌رو هستيم. برخي تنها به دليل وجود مطالبي شگرف و ديرباور در يک حديث، به ردّ گفته هاى پيشوايان دين پرداخته‌اند؛ در حالي که امامان تنها هنگامي اجازه ردّ سخن منسوب به ايشان را داده اند که مخالف محسوسات و مسلّمات عقلي و قرآني نباشد. [2] از اين رو، امام صادق عليه السلام هنگام نقادي حديث از سوى حمزه بن طيار [3] ، به او امر مى کند که بازايستد و سکوت کند و چون وي سکوت مى کند، امام مى فرمايد: لا يسَعُکُمْ فيما ينْزِلُ بِکُمْ مِمّا لا تَعْلَمُونَ إلّا الکَفَّ عَنْهُ وَالتَثَبُّتُ وَالرَدُّ الى أئمَّةِ الهُدى. [4] از آنچه به شما مي‌رسد و بدان آگاهي نداريد شما را گريزي نيست جز باز ايستادن و انديشيدن در آن و بازگرداندن آن به پيشوايان هدايت.