بزرگ جهان اسلام، شيخ کليني رحمه الله، روايات دسته اوّل را مستلزم تشبيه خدا به مادّه دانسته و آنها را نپذيرفته است. [1] به گمان ما، نپذيرفتن اين معنا، بر دو پيش‌فرض استوار است: نخست آن که خدا شبيه اجسام مادّي نيست؛ و دوم آن که تهي بودن و تهي نبودن، هر دو، از صفات جسم‌اند. ما با پيش‌فرض نخست موافقيم و به‌زودي از آن سخن خواهيم گفت. اما در باره فرض دوم مي‌گوييم: اگر‌چه جوف و درونْ تهي و سوراخ داشتن، از صفات مادّه‌اند؛ اما جوف نداشتن و تهي نبودن، چون صفت سلبي و عام است، هم براي مادّه به کار مي‌رود و هم براي غير مادّه. به زبان علمي، تقابل «جوف داشتن» با «جوف نداشتن» از گونه تقابل «تضاد» است و نه «عدم و ملکه» تا سلب آن نيز نيازمند قابليت اتّصاف مبدأ به آن باشد؛ مانند بينايي و نابينايي که هر دو، فقط در باره موجود ذي شعور به کار مي‌روند و مثلاً ديوار را نمي‌توان به هيچ کدام توصيف کرد. از اين رو، رواياتي که خدا را به «الذي ليس بِمُجَوَّفٍ» توصيف کرده‌اند، به اين معنا تفسير مي‌شوند که از طريق سلب لازم وجودي مادّه (جوف داشتن)، ملزوم (مادّيت خدا) را نفي مي‌کند. به ديگر سخن، حاکي از آن‌اند که چون خداوند جوف ندارد، مادّه نيست.