نام کتاب : آسيب شناخت حديث نویسنده : مسعودى، عبدالهادى جلد : 1 صفحه : 248
غاليان، مقصود قرآن را از شراب و قمار و ديگر گناهان، نه معناي عرفي آنها؛ که کنايه از برخي طاغوتها و افراد نابکار دانستهاند. [1] به احتمال فراوان، آنان با اين تأويل نادرست و منفعتجويانه، به جاي پرهيز از قمار، شراب و گناه، وظيفه پيروانشان را دوري از طاغوتها اعلام ميکردند و ديني هوسآلود و راحت را عرضه ميداشتند.از اين رو، امام پاسخ آنان را چنين ميدهد که: خدا نيز در سخن گفتن با مردم، از همين واژهها و اسلوبهاي متعارف زباني استفاده ميکند و به گونهاي سخن نميگويد که مردم نفهمند. امام با اين پاسخ، راه را بر تحريف معنايي قرآن ميبندد و قاعدهاي ساده را براي ما به يادگار مينهد. اين قاعده را به حديث نيز ميتوان سرايت داد و اينگونه گفت: معناي هر وازه و جمله در حديث، معناي عرفي آن ميباشد که براي همگان، قابل فهم است، مگر آن که قرينه هايي قابل اعتماد در ميان باشد. با اين معيار، زمينه بروز بسياري از تأويلها و تفسيرهاي سودجويانه، هوسآلود و شخصي، از ميان ميرود. به سخن ديگر، ما در ارزيابي فهم خويش از حديث، ميتوانيم دريافت خود را با آنچه ديگران فهميده و يا به عرف نسبت دادهاند در ميان بگذاريم و يا با نوشتهها و شرح و توضيحهاي آنان بسنجيم. اگر در پي هواي نفس خود نباشيم و تقوا بورزيم، دست هدايت حق، پديدار ميشود و ما را از تنگناي نافهمي، کژفهمي و شبهات، بيرون ميبرد؛ که اين، وعده خدا است. [2]
[1] «عن الهشام، عن الثقة، رَفَعَه عن أبي عبد الله عليه السلام أنَّه قيل له: رُوِىَ عنكم: أنَّ الخَمرَ والميسرَ والأنصابَ والأزلامَ رجالٌ! فقال عليه السلام: ما كان اللهُ لِيُخاطبَ خلْقَه بِما لا يَعقِلُون»؛ تفسير العياشي، ج 1، ص 341، ح 188؛ حديث سند ديگري نيز دارد؛ إختيار معرفة الرجال، ج 2، ص 578، شماره 513؛ گفتني است تحريم صريح و روشن شراب و قمار، در آيه 90 سوره مائده آمده است.[2] 1 . (يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِنْ تَتَّقُوا اللهَ يَجْعَل لَّكُمْ فُرْقاناً وَيُكَفِّرْ عَنْكُمْ سَيِّئاتِكُمْ وَيَغْفِرْ لَكُمْ وَاللهُ ذُو الْفَضْلِ الْعَظِيمِ(؛ انفال/ 29. پيامبر خدا نيز هنگامي که آيه (ومَن يتق الله يجعل له مخرجاً( را قرائت کرد، فرمود: «مِن شبهات الدنيا، ومِن غمرات الموت، وشدائد يوم القيامة»؛ يعني تقوا موجب ميشود خداوند راه برون رفت از شبهات دنيا و سختيهاي مرگ و روز قيامت را به شخص متقي عنايت کند. بحار الأنوار، ج 67، ص 281.
نام کتاب : آسيب شناخت حديث نویسنده : مسعودى، عبدالهادى جلد : 1 صفحه : 248