راه تشخيص معناي واژه در عرف نيز به همان گونه معنايابي در عرف عام است. براي نمونه، اگر بخواهيم معناي اصطلاحي واژه را نزد شارع و اهل ايمان بدانيم، بايد پس از گردآوري آيات قرآن، روايات و مکاتبات و گفت‌وگوهاي ميان راويان با هم و نيز با معصومان، مفهوم مشترک آنها را به دست آوريم. در اين مرحله، توجه به گزاره‌هاي تفسيري و فرهنگ واژه، بسيار مهم است؛ ولي از آنجا که اين بحث در «روش فهم حديث» مطرح شده، در اين جا بدان‌ نمي‌پردازيم. پس از اين دو مرحله؛ يعني کشف معناي لغوي و معناي اصطلاحي و بازشناسي تفاوت آن دو، نوبت به يافتن قرينه‌هايي مي‌رسد که مقصود گوينده را براي ما معين ‌کنند. اين قرينه‌ها را بايد از درون عبارت و سياق و به اصطلاح، از بافت درون‌زباني، استخراج کرد؛ شبيه آنچه در واژه‌هاي چند معنايي به انجام مي‌رسانيم. به سخن ديگر، معناي اصطلاحي، معنايي اضافه‌شده و در کنار معناي اصلي واژه است و از اين رو، موجب اشتراک لفظي مي‌شود و همان راه حل را بايد در اين جا نيز به کار برد. گفتني است در موارد فراواني، مي‌توانيم از بافت برون‌زباني و قرينه‌هاي مقامي و خارجي نيز استفاده کنيم و مقصود گوينده را تشخيص دهيم؛ اما توصيه ما کاربرد اين دو شيوه، هم‌زمان و در کنار هم است. البته گاه در احاديث کم‌شماري، حتي با به کارگيري هر دو شيوه نيز نمي‌توان به معناي مقصود، پي برد و عبارت، همچنان مجمل مي‌ماند. در اين موارد، نيازمند احاديث مفسّر و مبين هستيم.

چکيده

شباهت برخى واژه هاى عربى با واژه هاى فارسى، موجب مي‌شود بپنداريم مفهوم واژه عربىِ به کار رفته را مي‌دانيم و ديگر نيازي به مراجعه به کتاب‌هاي لغت نيست و همان مفهوم فارسي واژه را در حديث مي‌نشانيم. گاه ترکيب چند معنايي و فارسي زدگي رخ مي‌دهد. واژه‌اي مانند فلج، چند معنا دارد، اما تنها يکي از آنها در فارسي به کار مي‌رود و تصور مي‌کنيم تنها همين معنا، مقصود امام است و معاني ديگر را به دايره احتمالات وارد نمي‌کنيم.