زمينه دوم: احاديث متعارض

در مبحث «مباني و روش فهم حديث»، توجّه به احاديث معارض به عنوان يک مرحله اساسي از مراحل «سير فهم حديث»، گذشت. در آنجا، تأثير احاديث متعارض در فهم محتواي حديث و مقصود گوينده حديث، در دو بخش و در قالب مثال‌هاي گوناگون، نشان داده شد. از اين رو، در اين جا تنها به آسيب پديدآمده از بي‌توجّهي به يک سوي تعارض و اکتفا به يک طرف، مي‌پردازيم. گفته شد که آسيب برخورد گزينشي، ناشي از ضعف مبناي گزينش‌شده پژوهشگر است و مي‌دانيم که برخي از محدّثان کهن، معتقد بودند که در همه تعارض‌ها مي‌توان بدون بحث و بررسي، به يک سوي تعارض چرخيد و سوي ديگر را کنار نهاد. اين محدثان، نظر خود را به برخي روايات اهل بيت مستندکرده و آن را مطابق با احتياط و نتيجه آسان‌گيري امامان بر پيروانشان مي‌دانستند. مرحوم کليني رحمه الله، از اين دسته بوده و در مقدّمه کافي، به آن تصريح کرده است. [1] بر اين اساس، او در مسئله حدّ مسافت شرعي، به نظري مخالف با فتواي کنوني و مشهورِ فقيهان شيعه رسيده و اين حد را يک «بَريد»، يعني فقط چهار فرسنگ، دانسته است. [2] اين، در صورتي است که بسياري از فقيهان شيعه، بر اساس روايات، حدّ چهار فرسنگ را براي کسي دانسته‌اند که چهار فرسنگ هم باز گردد و مجموع سفر او به هشت فرسنگ برسد و به عبارت ديگر، حدّ سفر شرعي را دو بَريد، يعني هشت فرسنگ دانسته‌اند. زمينه فتواي کليني، از همان