نام کتاب : آسيب شناخت حديث نویسنده : مسعودى، عبدالهادى جلد : 1 صفحه : 138
دسّ و تخليط
در اينگونه از وضع، شخص واضع، نسخهاي از يک کتاب حديثي را هدف قرار ميداد و احاديث مورد نظر و ساختگي خود را در کنار احاديث مقبول آن کتاب مينشاند و سپس، آن را عرضه ميکرد. اين واضعان، گاه يک نسخه کامل جعلي ساخته، آن را جزء کتب معتبر حديثي قرار ميدادند و راويان را نيز به اشتباه ميانداختند. مشوّق اينگونه وضع، شايد فراهم بودن زمينه پذيرش از سوي هواداران ايشان و نيز کافي نبودن فرصت براي جعل تدريجي و مستمر بوده است. براي نمونه، مغيره بن سعيد ـ که از نخستين غاليان [1] به شمار ميرود ـ ، فرصتى کوتاه در اختيار داشته است و براي اينکه ديگران به جعل او پي نبرند، احاديث مرتبط و مؤيد مکتب فکرى خود را در لا به لاى برخي مجموعه هاى حديثىاي که به امانت گرفته بود، جاى ميداد. هشام بن حکم، اين مطلب را به نقل از امام
[1] غاليان کساني بودند که در اوج فشارهاي حکومت اموي به اهل بيت، به درون شيعه خزيدند و با بهره گيري از اين فضا، برخي از پيروان ائمه را با خود همراه کردند و در برابر اهل بيت، زيادهروي و غلو را در پيش گرفتند. آنان براي رسيدن به مقصود خود، با برتريبخشي دروغين به امامان، آنها را خدا و پيامبر خواندند و خود را صحابي و حواري اهل بيت و سپس جانشين آنان قلمداد کردند. اين گروه براي پيشبرد اهداف خويش، احاديث باورنکردني و نامعقولي در شأن ائمه ساختند که دشمني و انکار ديگران را بر انگيخت و بر تنهايي و مظلوميت ائمه افزود. غاليان، همچنين براي جذب افرادي که در پي دين بدون تکليف بودند با وضع و رواج احاديث ساختگي، تکليف را از عهد? پيروان خود برداشتند و افزون بر جعل حديث، برخي احاديث درست را نيز تحريف کردند. آنان احاديثي را نيز در تطبيق و تفسير آيات قرآني ارائه دادند که واجبات و محرمات الهي را در قرآن به دوستي و دشمني با افراد تأويل مي کرد. غاليان نه تنها در ميان شيعه كه در ميان اهل سنت و نه در ميان مسلمانان كه در ميان مسيحيان نيز بودهاند و هماره در هر دين و فرقه اى امکان پيدايش دارند؛ براي نمونه در ميان غيرشيعه غلات عباسيّه به رياست عبداللّه راوندى که بعدها به چندين گروه منشعب شدند؛ منصور دوانيقى، دومين خليف? عباسى و ابومسلم خراسانى را به مقام خدايى رساندند. اكنون نيز غلو در ميان فرقه هاى گوناگوني از اديان جهان وجود دارد، هرچند شكل، شدت و گستر? آن متفاوت است؛ ر.ک: وضع و نقد حديث، صص 124، 131.
نام کتاب : آسيب شناخت حديث نویسنده : مسعودى، عبدالهادى جلد : 1 صفحه : 138