گزارش سخني شيوا، رسا و کوتاه، اگر با همان شکل و واژه‌ها باشد، آسان‌تر و راحت‌تر از آن است که واژه‌ها تغيير يابند و در قالبي نو ريخته شوند. در احاديث بسيار بلند و خطبه‌هاي حکومتي، کاتبان حضور داشته‌اند و کمتر کسي لازم مي‌ديده که به حفظ و نقل شفاهي آنها بپردازد. برخي از آسيب‌هاي شيوه نقل معنا را مي‌توان چنين بر شمرد: بروز اختلاف اخبار، نيافتن متن اصلي و در نتيجه اختلال در محتواي حديث و انکار برخي از احاديثِ تغيير شکل يافته. هرگاه راوي حديث، معنا را به درستي تشخيص ندهد و همان برداشت نادرست خود را در قالب الفاظي ديگر عرضه کند، اختلال معنايي در متن حديث به وجود مي‌آيد. ممکن است ناقل بعدي نيز شيوه نقل معنا را به گونه‌اي نادرست تکرار کند و آن گاه، معنايي پديد آيد که به هيچ روي، پذيرفتني و قابل توجيه نباشد. در گذشته، آهنگ سخن به نوشته منتقل نمى شد از اين رو، گاه گفته‌هاي استفهامي، انکاري و انشايي به صورتِ خبري، تأييدي و غير انشايي درمي آيد و معنايي متفاوت با مقصود اصلي مي‌يابد. چنين برداشت نادرستي، گاه، آسيبي جدّي به معناي حديث و نيز به سازواري دروني احاديث وارد مي‌کند.

پرسش و پژوهش

1. شرط درستي نقل معنا چيست؟ 2. در نقل معناهاي متفاوت از يک واقعه، چه مقدار از هر نقل، پذيرفته مي‌شود؟ 3. نمونه‌هايي بيابيد که نقل معنا، موجب تعارض و يا اختلاف اخبار شده است. 4. برخي، انکار دو حديث «يومُ نَحرِكم يومُ صَومِكم» و «للسائلِ حقٌّ وإن جاء على فَرَسٍ»، نتيجه نقل معنا دانسته‌اند. درستي اين سخن را تحقيق کنيد. 5. دو آيه و حديث بيابيد که معناي آنها، با تغيير آهنگ گفتاري دگرگون مي‌شود. 6. پاسخ امام را در حديث ذيل، با دو لحن متفاوت خوانده و معناي حاصل را بيان کنيد. عبد الله بن سنان: سئل أبو عبد الله عليه السلام عن الرجل الصائم يقلس فيخرج منه الشئ من طعام، أيفطره ذلك؟ قال: لا، قلت: فان ازدرده بعد أن صار على لسانه؟ قال: لا يفطره ذلك.