و بدين سان، دچار آسيبِ تتبّعِ ناقص و يا برخورد گزينشي مي‌شويم و نتيجه‌اي نادرست را برگرفته از سخنان معصوم پنداشته و به ايشان نسبت مي‌دهيم.

آسيب‌هاي پيش آمده

آسيب‌هاي بسياري را از پيامدهاي شيوه نقل معنا بر شمرده‌اند؛ مانند: بروز اختلاف اخبار، نيافتن متن اصلي حديث و در نتيجه، انکار برخي از احاديث تغيير شکل يافته و نيز اختلال متن حديث. به گمان ما، مهم‌ترين آسيبي که در نتيجه کاربرد روش نقل معنا، در عمل رخ داده، اختلال معنايي در متن حديث است. برخي از ديگر مشکلات پديدآمده نيز از همين آسيب سرچشمه مي‌گيرند و از اين رو، به توضيح اين آسيب مي‌پردازيم. هرگاه راوي حديث و يا مؤلّف، معنا را به درستي تشخيص ندهد و همان برداشت نادرست خود را در قالب الفاظي ديگر عرضه کند، زمينه اين مشکل فراهم مي‌آيد. ممکن است ناقل بعدي نيز شيوه نقل معنا را به گونه‌اي نادرست تکرار کند و معنايي دورتر از معناي درست به دست دهد. آن گاه، معنايي پديد خواهد آمد که به هيچ روي، پذيرفتني و قابل توجيه نيست. نمونه زير، شاهد خوبي است. اين حديث را شيخ صدوق به صورت مرسل و شيخ طوسي به صورت مسند و صحيح، از امام صادق عليه السلام نقل کرده است: قال الصادق عليه السلام: كانَ بَنو إسرائيلَ إذا أصابَ أحدَهم قَطرةُ بولٍ قَرَضُوا لُحومَهم بِالمَقاريضِ وقَدْ وَسَّعَ اللهُ عزَّ وجَلَّ عليكُم بِأوسعَ ما بَينَ السماءِ والأرضِ وجَعَلَ لكُم الماءَ طَهُوراً، فَانْظُروا كيفَ تَكونُونَ. [1] هنگامي که قطره‌اي بول به يکي از بني اسرائيل اصابت مي‌کرد، با قيچي،‌ گوشتشان را مي‌چيدند؛ در حالي که خداوند عزّ وجلّ با گسترده‌ترين شيء ميان آسمان و زمين، شما را راحت کرده است و آب را براي شما، پاک‌کننده گردانيده. پس بنگريد چگونه‌ايد؟