فصل دوم: محدّثان شيعه در سده چهارم‌

سده چهارم، مهم‌ترين دوره در تاريخ حديث شيعه به شمار مى‌آيد. در اين سده، حوزه‌هاى حديثى در قم، رى، بغداد و ساير شهرها، بسيار فعّال و پر نشاط بوده‌اند.

بيش از پنجاه نفر از محدّثان شيعه كه ميراث‌بان حديث شيعه شناخته مى‌شوند، در اين دوره زندگى مى‌كرده‌اند. به همين نسبت، كتاب‌هاى بسيارى نيز در قلمرو حديث و علوم مرتبط با آن تأليف شدند كه بيشترشان كتاب‌هاى مادر و اصلى به شمار مى‌آيند.

ثقة الاسلام كلينى و شيخ صدوق، برجسته‌ترين محدّثان اين دوره، و دو كتابشان، الكافى‌ و كتاب من لايحضره الفقيه‌، برجسته‌ترين آثار حديثى اين دوره شناخته مى‌شوند.

در اين فصل، از ميان محدّثان اماميه سده چهارم، كسانى كه مؤلّف نيز بوده‌اند، به ترتيب تاريخ تقريبى درگذشتشان معرّفى مى‌شوند.

1. خضيب ايادى (م ح 312- 350 ق)

احمد بن على رازى، معروف به خَضيب ايادى؛ محدّث. كنيه او به اختلاف، ابو العبّاس‌[1] و ابو على ذكر شده است.[2] جزئيات زندگى وى، روشن نيست. به قرينه مشايخ و راويان خضيب ايادى، مى‌توان حدس زد كه وى در يكى از سال‌هاى بين 312 تا 345 يا 350 ق، در مصر فوت شده است. خضيب ايادى متّهم به ارتفاع و غلو

[1]. رجال النجاشى، ص 97.

[2]. الفهرست، طوسى، ص 76؛ معالم العلماء، ص 54.