«نهج‌النجاة في فضائل أميرالمؤمنين والأئمّة الطاهرين من ذريّته صلوات‌اللَّه عليهم أجمعين» نوشته الحسين بن محمّد بن الحسن بن نصر الحلوانى دانسته است.

ابن‌طاووس اين نام و نسب را در جاى ديگرى از كتابش تكرار مى‌كند[1] و از اين رو اگر مانند شيخ آقا بزرگ بتوانيم اتّحاد مؤلّف «نهج‌النجاة» و «نزهةالناظر» را استظهار كنيم، انتساب كتاب «نزهةالناظر» به حلوانى تأييد مى‌شود.

شيخ آقابزرگ، كتابشناس بزرگ شيعه در الذريعه، مى‌گويد: «يأتي استظهار اتّحاد صاحب «نزهةالناظر» مع «نهج‌النجاة» يعنى لروايته فيهما عن أبي‌القاسم بن المفيد محمّد[2] و سپس در جاى خود، «نهج‌النجاة» را از حسين بن محمّدبن نصر حلوانى مى‌خواند و به منقولات ابن‌طاووس از آن در «اليقين» اشاره مى‌كند.[3] اتان كلبرگ نيز اين حدس آقابزرگ را صائب دانسته و مؤلّف اين دو كتاب را يك نفر و همان حسين‌بن محمّدبن الحسن حلوانى دانسته است.[4]

استادان و مشايخ حلوانى‌

براساس آنچه گفته شد، مؤلّف كتاب فردى شناخته شده و مورد اعتناى عالمان عصر خود بوده است. او نزد الشريف محمّد بن الحسن بن حمزة، ابويعلى جعفرى كه از مراجع شيعه پس از شيخ مفيد و داماد و جانشين او بوده،[5] درس خوانده و با توجه به محل سكونتش،[6] محله كرخ بغداد، از محضر عالمانى چون شيخ طوسى، سيّد

[1]. اليقين: ص 389.

[2]. الذريعه: ج 22، ص 111.

[3]. الذريعه: ج 42، ص 425، رقم 2224 گفتنى است شيخ آقابزرگ در ادامه، اشتباه ابن‌طاووس را در مسئله تاريخ كتاب نهج‌النجاة گوشزد كرده و از اين رو مانع انتساب آن را به حلوانى زدوده است.

[4]. كتابخانه ابن‌طاووس: ص 467.

[5]. ر. ك: رجال نجاشى: رقم 708، و فرحة الغرى: ص 125.

[6]. مولد حلوانى، حلوان از شهرهاى عراق است، اما به جهت آن كه بغداد، پايتخت و پايگاه علم بوده، به آنجا كوچ كرده است. حلوان نام‌چند مكان است و از جمله آنها حُلوان عراق، در شمال بغداد و در منطقه كوهستانى آن است. حلوان شهرى آباد و محل نشو و نماى عالمان متعددى بوده است، ر. ك: معجم البلدان: ج 2، ص 290.