نام کتاب : فرهنگ نامه علوم قرآن نویسنده : دفتر تبلیغات اسلامی جلد : 1 صفحه : 465
آيه كلاله صيفي
آيه كلاله صيفي
(آيه 176 نساء، در باره سهمالارث خواهر
و برادر پدر و مادرى؛ نازل شده در تابستان)
به آيه 176 سوره نساء آيه کلاله
صيفي مىگويند:((يَسْتَفْتُونَكَ قُلِ
اللّهُ يُفْتِيكُمْ فِى الْكَلاَلَةِ إِنِ امْرُؤٌ هَلَكَ لَيْسَ لَهُ وَلَدٌ وَلَهُ
أُخْتٌ فَلَهَا نِصْفُ مَا تَرَكَ وَهُوَ يَرِثُهَآ إِن لَّمْ يَكُن لَّهَا وَلَدٌ
فَإِن كَانَتَا اثْنَتَيْنِ فَلَهُمَا الثُّلُثَانِ مِمَّا تَرَكَ وَإِن كَانُواْ إِخْوَةً
رِّجَالاً وَنِسَاء فَلِلذَّكَرِ مِثْلُ حَظِّ الأُنثَيَيْنِ يُبَيِّنُ اللّهُ لَكُمْ
أَن تَضِلُّواْ وَاللّهُ بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيمٌ) ؛ )از تو [در باره كلاله] فتوا
مىطلبند بگو خدا در باره كلاله فتوا مىدهد اگر مردى بميرد و فرزندى نداشته باشد و
خواهرى داشته باشد نصف ميراث از آن اوست و آن [مرد نيز] از او ارث مىبرد اگر براى
او [ خواهر] فرزندى نباشد پس اگر [ورثه فقط] دو خواهر باشند دو سوم ميراث براى آن دو
است و اگر [چند] خواهر و برادرند پس نصيب مرد مانند نصيب دو زن استخدا براى شما توضيح
مىدهد تا مبادا گمراه شويد و خداوند به هر چيزى داناست.
درباره کلاله دو آيه در قرآن هست که يکى
در تابستان نازل شد و به آيه کلاله صيفى معروف است (آيه 176 سوره بقره)
، و ديگرى در زمستان نازل شد و آيه کلاله شتايي نام گرفته است (آيه 12
سوره نساء) .
کلاله در اصطلاح به برادر و خواهر متوفا
که از او ارث مىبرند اطلاق مىشود. اين آيه نيز مانند آيه کلاله شتايى مقدار ارث برادران
و خواهران را بيان مىکند؛ با اين تفاوت که آيه کلاله شتايى (نساء// 12) ناظر به بيان
سهم الارث برادران و خواهران مادرى است؛ ولى اين آيه (نساء// 176) ناظر به سهم الارث
خواهران و برادران پدرى و مادرى يا پدرى تنها است.
گواه مطلب اين است که معمولاً کسانى که
با واسطه به شخص متوفا وابستهاند، مقدار ارثشان به اندازه همان واسطه است؛ مثلاً در
بحث ما، برادران و خواهران مادرى به اندازه مادر (يکسوم) سهم مىبرند، و برادران و
خواهران پدرى و يا پدرى و مادري، سهم الارث پدر را (دو سوم) ميبرند، و چون آيه 12
سوره نساء ارث کلاله (برادران و خواهران) را يکسوم دانسته و آيه 176 سوره نساء سهم
کلاله را دو سوم دانسته است، در مييابيم آيه 12 سوره نساء سهم الارث کلاله مادرى و
آيه 176 سهم الارث کلاله پدرى يا پدرى و مادرى را با هم تشريع کرده است.
اين مطلب را روايات اهلبيت (ع) نيز تأييد
کردهاند.
همچنين برخى گفتهاند: آيه کلاله
صيفى آخرين آيه درباره احکام اسلامى است.
نيز ر.ک: آيه کلاله شتايي.
[1]مكارم شيرازي ، ناصر ، 1305 -;تفسير نمونه;جلد4;صفحه
(235-238)
[2]منصور ، عبدالحميد يوسف;نيل الخيرات فى
القراءات العشرة;جلد5;صفحه 153
[3]حجتي ، محمد باقر ، 1311 -;اسباب النزول;صفحه
146
[4]سيوطي ، عبد الرحمان بن ابي بكر ،
849 - 911ق.;الاتقان فى علوم القرآن;جلد1;صفحه 86
نام کتاب : فرهنگ نامه علوم قرآن نویسنده : دفتر تبلیغات اسلامی جلد : 1 صفحه : 465