مجاز زيادت

مجاز زيادت

(ذکر لفظ و عدم اراده معناى آن)

مشهور علما، مجاز زيادت را مجاز لغوى شمرده و برخى هم آن را از شاخه‌هاى مجاز عقلى دانسته‌اند.

در مجاز زيادت لفظى ذکر مى‌شود، ولى مفهوم آن مورد نظر نيست؛ مانند:((ليس کمثله شىء) ؛ )«هيچ چيز مانند او نيست» (شورى// 11) . در اين آيه «ک» زائد است.

جواز اطلاق زائد بر الفاظ قرآن مورد اختلاف است؛ برخى گفته‌اند چون زائد به معناى بيهوده است و قرآن منزه از آن، بهتر است از آن به «تأکيد» تعبير آورده شود.

ابن‌خشاب مى‌گويد: بيشتر علما اطلاق زائد بر قرآن را جايز مى‌دانند؛ زيرا قرآن به زبان مردم عرب نازل شده است و در آن هم زائد وجود دارد. همچنين زيادى در مقابل حذف است و حذف براى اختصار و تخفيف؛ بنابراين، زيادى براى تأکيد و توطئه است.

برخى مى‌گويند الفاظ براى افاده معنا است؛ گرچه در اصطلاح نحوى زائد ناميده شود. پس نه تنها زائد نيست، بلکه وجود آن با ذوق بيانى به کلام جلوه معنايى خاصى مى‌دهد که اگر نباشد، آن جلوه را ندارد.