مى شود; از اين نظر چاپلوسان اجتماع براى توجيه اعمال خود به فروتنى و تواضع پناه مى برند، همچنين خودپسندان و متكبران، اعمال زشت و گردنكشى و بى اعتنايى خود را با متانت و وقار توجيه مى نمايند، در صورتى كه هر كدام در رتبه و درجه اى هستند كه هرگز آميخته به ديگرى نمى شوند.

تواضع و فروتنى

فروتنى يعنى تسليم در برابر حق، احترام به همنوعان، اعتراف و شناسايى مقام واقعى خود و حقوق ديگران ـ كه همگى از ثبات روحى و آرامش روانى سرچشمه مى گيرد ـ حاكى از يك شخصيت تام و تمامى است كه ديگر در تكميل آن، احتياج به ابراز تفوق و گردنكشى نيست.

چاپلوسى

هرگاه ستايش كسى از حد شايستگى وى تجاوز كرد، چاپلوسى و تملق است. خضوع و تذلل در برابر شخصيتى براى رسيدن به منافع مادى و دنيوى از مصاديق تملق به شمار مى رود.

على(عليه السلام) مى فرمايد:

«الثَّناءُ بِأكْثَرَ مِنَ الاستِحْقاقِ مَلَقٌ وَالتَّقْصيرُ عَن الاسْتِحقاقِ عِىٌّ أوْ حَسَدٌ»;[1]

يعنى ثنا بيش از استحقاق، تملق گويى و چاپلوسى است و مدح به كمتر از آنچه در خور آن است، نشانه ناتوانى در بيان و يا حسد است.