در آن به وجود مى آورد; ولى با اين كه قشر محكمى پوسته زمين را پوشانيده باز حركات خفيف جزر و مد در آن پيدا مى شود و هر بار حدود سى سانتيمتر پوسته زمين تدريجاً بالا و پايين مى رود.[1]

3. عامل سوم اين حركات ناموزون، همان مواد مذابى است كه هسته مركزى زمين را تشكيل مى دهد و دل زمين مملو از گازهاى متراكمى است كه با شدت هر چه تمام تر بر آن فشار مى آورد. زلزله هاى خطرناكى كه ضررهاى جبران ناپذيرى به وجود مى آورد، به عقيده گروهى از دانشمندان نتيجه عمل حرارت و گازهاى درونى است كه با شدت خارج مى شوند.

در اين صحنه متلاطم، يگانه عاملى كه از متلاشى شدن وتفرق قطعات زمين، مانع مى گردد، همان كوه ها هستند. ريشه كوه هاى سنگين كه در اعماق زمين فرو رفته و قطعات زمين را دربرگرفته آنها را به هم اتصال مى دهد ـ و به سان ميخ ها ـ كه قطعات تخته را به هم متصل مى سازد و از جدايى جلوگيرى مى كند، قطعات زمين را از تفرق و پاشيدگى باز مى دارد. شايد آيه (وَالْجِبالَ أَوْتَاداً);«كوه ها را ميخ هاى زمين قرار داديم» اشاره به همين حقيقت باشد كه بيان گرديد.

اميرمؤمنان در ستايش و بيان عظمت كاخ آفرينش چنين مى فرمايد:«ووتد بالصخور ميدان أرضه; زمين ر[2]ا با كوه هايى كه حكم ميخ را دارند، از لرزش بازداشت». در جاى ديگر مى فرمايد: «وعدل حركاتها بالراسيات من جلاميدها;[3]حركات زمين را به وسيله كوه هاى استوار كه از صخره هاى بزرگ تشكيل يافته اند، تعديل نمود». تو گويى كه كوه ها به سان لنگر كشتى هستند كه حركات زمين را متعادل مى سازند.