ابن فارس در المقاييس[1] مى نويسد: كلمه «مد» در لغت عرب يك معنا بيش ندارد و آن، همان امتداد و كشيدگى در عين پيوستگى جسم است. در اين صورت هيچ مانع ندارد كه، زمين در عين كروى بودن، داراى بسط و توسعه خاصى باشد كه براى كشت و زرع و زندگى حيوان و انسان، كاملاً شايسته و آماده شود.

در قرآن مجيد، لفظ «مد» به طور مكرر در همان معناى توسعه و گسترش به كار رفته است; مانند:

(أَلَمْ تَرَ إِلَى رَبِّكَ كَيْفَ مَدَّ الظِّلّ وَلَوْ شَاءَ لَجَعَلَهُ سَاكِناً...).[2]

«آيا ملاحظه نمى كنيد كه خداوند چگونه سايه موجودات را به تدريج گسترش مى دهد و اگر مى خواست آن را ساكن و يك نواخت قرار مى داد».

شايد مقصود از «مدّ سايه» همان اختلاف سايه اجسام است كه گاهى گسترده، بعد كم كم ضعيف و ناپيدا مى شود و هرگز ساكن و يك نواخت نمى گردد.

بنابراين مقصود از امتداد زمين در آيه مزبور و در آيه (وَالأَرْضَ مَدَدْناها وَأَلْقَيْنا فِيها رَواسِىَ)[3] همان بسط و گسترش چشمگير زمين است كه پس از آفرينش پيدا و شايسته آن شده است تا حيوان و نبات در آن زندگى كنند.[4]

معناى دوم اين است كه احتمال دارد اين جمله به كشيده شدن و گسترش تدريجى خشكى ها از زير آب ها اشاره داشته باشد; زيرا پس از آن كه باران هاى