فصل دوّم

دو فضيلت بزرگ

اگر در هر مسئله اى از مسائل اجتماعى ترديد كنيم ويا براى اثبات آن به آزمايش وبرهان وگواه نيازمند باشيم، در باره لزوم اتحاد وهمبستگى اجتماعى ومنافع سرشار آن ترديد به خود راه نمى دهيم وهرگز كسى را پيدا نمى كنيم كه بگويد پراكندگى ودو دستگى خوب ومفيد است واتّحاد واتّفاق بد وزيانمند.زيرا كمترين سودى كه از اتّفاق عايد جامعه مى شود پيوستن نيروهاى كوچك وپراكنده به يكديگر است كه در سايه آن نيروى عظيمى پديد مى آيد كه مى تواند مبدأ تحولاتى بزرگ در شئون مختلف جامعه شود.

آبهايى كه در پشت سدهاى بزرگ به صورت درياچه جلوه مى كند از پيوستن رودهاى كوچكى به وجود آمده است كه به تنهايى نه قدرت توليد برق دارند ونه چندان به درد كشاورزى مى خورند. امّا از اجتماع اين رودهاى كوچك در يك محل درياچه اى حاصل مى شود كه قدرت توليد هزاران كيلو وات برق را دارد وبا آب آن هزاران هكتار زمين را مى توان زير كشت برد.

غرض زانجمن واجتماع جمع قُواست *** چرا كه قطره چو شد متّصل به هم درياست

زقطره هيچ نيايد ولى چو دريا گشت *** هر آنچه نفع تصور كنى در آن آنجا است