فصل هفدهم

تعيين سرنوشت جنگ صفّين

امام مظهر صبر واستقامت بود. او در مقابل مخالفت فرزند ابى سفيان همه نوع نرمش وانعطاف از خود نشان داد. امّا سوداى رياست خواهى آنچنان معاويه را فريفته بود كه اعزام نمايندگان واندرز ناصحان نه تنها سودى نبخشيد، بلكه او را سرسخت تر ساخت. لاجرم امام (عليه السلام) تصميم گرفت كه كار جنگ را يكسره كند ووقت گرانبهاى خود را بيش از اين به هدر ندهد واين غده سرطانى را از پيكر جامعه اسلامى جدا سازد.

از مقررات اسلام در جهاد با دشمن اين است كه اگر حكومت اسلامى با گروهى پيمان «عدم تعرّض» بسته باشد اين پيمان محترم است مگر اينكه حاكم اسلامى بنابر قرائنى احساس كند كه طرف مقابل قصد پيمانشكنى دارد ومى خواهد از درِ خيانت وارد شود. در اين صورت پيشدستى مى كند ولغو پيمان را اعلام مى نمايد ومبادرت به جنگ مى كند. چنان كه قرآن كريم به اين مسئله اشاره كرده، مى فرمايد:

(وَإِمّا تَخافَنَّ مِنْ قَوْم خِيانَةً فَانْبِذْ إِلَيْهِمْ عَلى سَواء إِنَّ اللّهَ لايُحِبُّ الخائِنينَ)(انفال:58)

هرگاه از خيانت گروهى بيمناك شدى، پيمان خود با آنها را به طور عادلانه لغو كن، كه خداوند خيانتكاران را دوست نمى دارد.

اين اصل حاكى از عنايت اسلام بر حفظ عدالت واصول اخلاقى است كه