مروان بن حكم از دشمنان سرسخت اميرمؤمنان (عليه السلام) بود. وقتى وى بيعت خود را با على (عليه السلام) شكست ودر جنگ جمل اسير شد وبا شفاعت حسين (عليه السلام) آزاد گرديد، فرزندان امام (عليه السلام) به آن حضرت گفتند: مروان بار ديگر با تو بيعت خواهد كرد.امام (عليه السلام)فرمود:

مرا به بيعت او نيازى نيست.مگر پس از قتل عثمان با من بيعت نكرد؟ بيعت او مانند بيعت يهودى است كه به مكر وحيله وپيمان شكنى معروف است. اگر با دست خود بيعت كند فردا با مكر وحيله آن را مى شكند.براى او حكومت كوتاهى است به اندازه ليسيدن سگ بينى خود را. او پدر چهار پسر است وامّت اسلام از او وفرزندانش روز خونينى خواهند داشت.[1]

عامل سوّم: تأسيس حكومت اموى

عامل سوّم شورش بر ضدّخلافت عثمان، تسلّط ظالمانه امويان بر مراكز حسّاس اسلامى بود; تسلّطى كه پير وجوان نمى شناخت وخشك وتَر را مى سوزانيد.اصولاً خليفه سوّم علاقه وعاطفه خاصى نسبت به بنى اميّه داشت وتعصّب فاميلى در او به حدّاعلا رسيده بود. در جهت تأمين درخواستهاى بستگان او راجع به تشكيل يك حكومت اموى، عقل وخرد ومصالح ومفاسد مسلمانان وقوانين ومقررات اسلامى هيچ يك ملاك ومعيار عثمان نبود. لذا در پوشش عنايت وعاطفه او خلافكاريهاى زيادى انجام مى گرفت.

بايد ياد آور شد كه هرگز عاطفه مطلق ومحبت نسبت به همه مسلمين بر خليفه حاكم نبود، بلكه عاطفه او به طور خاص در خدمت فاميل قرار داشت وديگران از خشم وغضب او در امان نبودند. يعنى در عين علاقه به شاخه هاى شجره اموى، نسبت به ابوذرها، عمّارها، عبد اللّه بن مسعودها و... جبّار وخشمگين بود. وقتى ابوذر را به سرزمين بى آب وعلف ربذه تبعيد كرد وآن پير مجاهد در آنجا به