دينار برآورد مى شد بازگشت يك پنجم آن را، كه مربوط به مصارف ششگانه اى است كه در قرآن وارد شده است[1]، بدون هيچ دليلى به دامادش مروان بخشيد وازاين طريق افكار عمومى را بر ضدّ خود تحريك كرد وكار به جايى رسيد كه برخى از شعرا در انتقاد از او چنين سرودند:

وَأَعْطَيْتَ مَرْوانَ خُمْسَ الْعِبا *** دِ ظُلْماً لَهُمْ وَ حَمَيْتَ الْحِمى [2]

خمسى را كه مخصوص بندگان خداست به ناروا به مروان بخشيدى واز فاميل خود حمايت كردى.

نظر اسلام در باره بيت المال

هرنوع عملى حاكى از يك نوع عقيده ونظر است. عمل خليفه حاكى از آن است كه وى خويش را مالك شخصى بيت المال مى دانست واين بذل وبخشش را گويا يك نوع صله رحم وخدمت به خويشاوندان قلمداد مى نمود.

اكنون بايد ديد نظر اسلام در باره بيت المال، اعمّ از غنايم جنگى وزكات و ديگر انواع اموال عمومى مسلمانان، چيست. در اينجا نظر پيامبر گرامى (صلى الله عليه وآله وسلم) واميرمؤمنان (عليه السلام) را با نقل چند نمونه از سخنان آنان منعكس مى كنيم:

1ـ پيامبر اكرم (صلى الله عليه وآله وسلم) در باره غنايم چنين فرمود:

«للّهِ خُمُسهُ وَأَرْبَعَةُ أَخْماس لِلْجَيْشِ».[3]

يك پنجم آن سهم خدا وچهار پنجم آن متعلّق به لشكر است.

بديهى است خدا بى نيازتر از آن است كه براى خود سهمى قرار دهد، بلكه مقصود اين است كه بايد يك پنجم را در مصارفى به كار برد كه رضاى خدا در آن است.