فصل دوازدهم

خدمات اجتماعى حضرت على(عليه السلام)

دوران بازدارى على (عليه السلام) از تصدّى خلافت، دوران تقاعد وكناره گيرى آن حضرت از ساير شئون جامعه اسلامى نبود، بلكه در اين فترت، امام (عليه السلام) به انجام خدمات علمى واجتماعى بسيارى موفق شد كه تاريخ نظير آنها رابراى ديگران ضبط نكرده است.

على (عليه السلام) از جمله افرادى نبود كه به جامعه ومسائل ونيازهاى آن تنها از يك دريچه، وآن هم دريچه خلافت، بنگرد كه چنانچه آن را به روى او بستند هرنوع مسئوليت وتعهّد را از خود سلب كند. آن حضرت، به رغم آنكه از تصدّى رهبرى سياسى باز داشته شد، براى خود مسئوليتهاى مختلفى قائل بود واز آن رو، از انجام وظايف وخدمات ديگر شانه خالى نكرد و به تأسّى از توصيه يعقوب به فرزندان خود،[1] از طرق مختلف به صحنه خدمت واردشد.

اهمّ خدمات امير المؤمنين (عليه السلام) در دوره خلفاى سه گانه به قرار زير بود:

الف) دفاع از حريم عقايد واصول اسلام در برابر تهاجمات علمى علماى يهود ونصارا وپاسخگويى به سؤالات ودفع شبهات آنان.

ب) هدايت وراهنمايى دستگاه خلافت در مسائل دشوار، به ويژه امور