فصل هفتم

حضرت على(عليه السلام) وشورا

انتخاب خلفا پس از درگذشت رسول اكرم (صلى الله عليه وآله وسلم) به يك منوال نبود، بلكه هر يك از خلفاى سه گانه به گونه خاصى انتخاب شدند.مثلاً ابوبكر از طريق انصار، كه گروه زيادى از آنان در سقيفه بنى ساعده گرد آمده بودند انتخاب شد وسپس بيعت مهاجران به جبر يا اختيار به آن ضميمه گرديد. عمر از طرف شخص ابوبكر براى پيشوايى برگزيده شد وعثمان از طريق شوراى شش نفرى، كه اعضاى آن را خليفه دوّم تعيين كرده بود، انتخاب شد.

اين گوناگونى در شيوه انتخاب گواه آن است كه خلافت امرى انتخابى نبود ودر باره گزينش امام به وسيله مردم دستورى از پيامبر (صلى الله عليه وآله وسلم) نرسيده بود، وگرنه معنى نداشت كه پس از درگذشت رسول اكرم (صلى الله عليه وآله وسلم) خلفاى وى به طرق مختلف، كه هيچ يك به ديگرى شباهت نداشت، انتخاب شوند ودستور پيامبر ناديده گرفته شود وهمه مردم مهر خاموشى بر لب نهند وبر روش گزينش اعتراض نكنند.

اين تفاوت گواه آن است كه مقام امامت ورهبرى در اسلام، يك منصب انتصابى از جانب خداست.ولى متأسفانه سران آن قوم در اين مورد، همچون دهها مورد ديگر، نصّ پيامبر (صلى الله عليه وآله وسلم) را ناديده گرفتند ومردم را به گزينش پيشوا از طريق امّت سوق دادند، وچون گزينش رهبر از طريق مردم امر كاملاً نوى بود وگردانندگان صحنه در اين زمينه سابقه اى نداشتند، گزينش رهبر به صورتهاى مختلف انجام گرفت.