اهتديتم»[1] را مورد بررسى قرار دهيم. در اين حديث، ياران رسول خدا به ستارگان تشبيه شدهاند كه هر يك از آنان مايه هدايتند و از اين طريق، استظهار ميشود كه هه آنان راست گفتار و درست كردارند، زيرا مايه هدايت، خود در گفتار و رفتار بايد راست باشد، و اگر آنان در يكى از اين دو مايه، يا در هر دو، خطا كار باشند، نميتوانند مايه هدايت گردند.

ما درباره سند اين حديث، بحث و گفتگويى نداريم و تنها با ياد آورى نكاتى، به تجزيه و تحليل متن ميپردازيم:

1ـ آيا همه ستارگان آسمان، مايه هدايت و راهيابى هستند يا تنها برخى از آنها در خشكى و دريا، ميتوانند جهت نما باشند؟ هيچ فردى نميتواند همه ستارگان را راهنما بداند. و اگر قرآن ميفرمايد:

((هُوَ الَّذِى جَعَلَ لَكُمُ النُّجُومَ لِتَهْتَدُوا بِها فِى ظُلُمات الْبَرِّ وَ الْبَحْرِ))(سوره اعراف/45).

«اوست كه ستارگان را براى شما قرار داده است براى اينكه با آنها در تاريكيهاى خشكى و دريا، راهيابى كنيد»;

در موررد ديگر كلمه «نجم» بكار ميبرد نه «نجوم».

((وَ عَلامات وَ بِالنَّجْمِ هُمْ يَهْتَدُونَ)) (سوره نحل/16).

«و نشانههايى (قرار داديم) و با ستاره راه را مييابند».

اين ميرساند كه مقصود، تعدادى از ستارگانند نه همه آنها.

از نظر علمى نيز، برخى از ستارگان در جهت يابى به كار ميروند، مانند