ميگفت: من مدتها، معتقد به تأثير قدرت و مشيت انسان بودم تا اينكه هفتاد و اندى كتاب از كتابهاى پيامبران خواندم كه همگى با هماهنگى خاصى ميگويند: هر كس براى خود اختيار قائل باشد، كافر شده است، از اين جهت اين نظريه را ترك گفتم.

طرفدارى از جبر و نفى مشيت و اختيار، و انكار هر نوع «قدرت» (مقصود قدرت و مشيت انسان است)، آتشى بود كه در اواخر قرن اول هجرت، در ميان مسلمين بر افروخته شد و آنان را به دو فرقه ممتاز در آورد. آتش بيار اين معركه وهب بن منبه بود، وگرنه چگونه ميتوان به صحت بعثت پيامبران و صحت تكليف معتقد بود، ولى براى انسان اختيار و آزادى قائل نشد (البته اختيار غير از تفويض امور به خود انسان است).

تميم بن اوس دارى، افسانه سراى عصر خلافت

اگر كعب احبار و وهب منبه، در پوشش دانشمندان يهودى وارد حوزه اسلام شدند، «تميم اوسى» به عنوان شخصى آگاه از عهد جديد، در ميان مسلمانان به فعاليت پرداخت. وى در خانوادهاى مسيحى چشم به جهان گشود و در سال نهم هجرت، اسلام آورد، او نخستين كسى است كه به اجازه عمر، در مسجد پيامبر به صورت ايستاده داستان گفت.

فرصت طلبى اين گروه و ساده انديشى مسلمانان، سبب شد كه قسمت اعظم مطالب عهدين، به صورت قصص انبياء و تفسير آيات مربوط به خلقت انسان و جهان، وارد حوزههاى حديثى و تفسيرى گردد، در حالى كه پيامبر گرامى، مسلمانان را به شدت از سئوال و پرسش از اهل كتاب باز داشته بود.

خود ابو هريره «شاگرد كعب»، ميگويد: «اهل كتاب، تورات را به زبان