طرفداران اين مكتب يك رشته دلايل عقلى براى اثبات نظريه خود بيان كرده اند كه اساسى ترين آن دو دليل است:
1. كارهاى انسان وابسته به خواست و اراده او است
مهمترين كارهاى انسان وابسته به اراده و دواعى اوست اگر دواعى لازم براى تحقق كارى در انسان پديد آيد و او آن كار را اراده نمايد; آن كار جامه عمل مى پوشد و در غير اين صورت محقق نمى گردد; بنابراين، از اين كه وجود و عدم كارهاى انسان به خواست و اراده او بستگى دارد در اين صورت چنين نتيجه مى گيرند كه او پديد آورنده آن كارهاست زيرا اگر او موجِد و پديد آورنده كارهاى خود نبود، خواست و اراده او در پيدايش آن هيچ نقش نداشت به همان گونه كه اراده و خواست انسان در كارهايى كه از ديگران صادر مى شود هيچ نقشى ندارد.
[1] هر چند طرفداران اين نظريه گروهى از متكلمان اسلامى (معتزله) مى باشند كه در بحثهاى خود تنها بر دلايل عقلى تكيه مى كنند; ولى مؤلف شرح اصول خمسه به يك رشته از آيات قرآنى نيز استدلال كرده است و شايد علت آن هماهنگى با گروه مخالف (اشاعره) در شيوه بحث باشد زيرا آنان بر دلايل نقلى نيز اعتماد مى كند و يا اين كه اين آيات را به عنوان شاهد و مؤيد يادآور شده است.
نام کتاب : جبر و اختيار نویسنده : سبحانى، شیخ جعفر جلد : 1 صفحه : 370