responsiveMenu
فرمت PDF شناسنامه فهرست
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
نام کتاب : جبر و اختيار نویسنده : سبحانى، شیخ جعفر    جلد : 1  صفحه : 302

نمى باشند اينك ترجمه عبارت وى:

«نفس انسان در آغاز آفرينش فاقد هرگونه علم تصورى و تصديقى است و از طرفى شكى نيست كه به كارگيرى حواس از افعال طبيعى نفس (غير اختيارى) به شمار نمى رود بلكه از كارهاى اختيارى او است و هر كار اختيارى متوقف بر علم و آگاهى فاعل مى باشد بنابراين نخستين علمى كه براى نفس حاصل مى شود علم او به ذات خود و پس از آن علم به قوى و حواس خود مى باشد و اين هر دو علم حضورى مى باشند به دنبال اين دو آگاهى (آگاهى به ذات و قوى وحواس) بدون آن كه نياز به تصور فعل (به كارگيرى قوى و حواس) و تصديق به فايده آن باشد (آن گونه كه در ساير كارهاى اختيارى كه در بيرون قلمرو وجود انسان رخ مى دهد) آن كار تحقق مى پذيرد، اين اراده و اختيار، نوع ديگرى از اراده و اختيار است و اگر چه از علم و آگاهى جدا نيست، ولى بر قصد و اعمال فكر و رويّه مبتنى نيست اين نوع از اراده عين علم و آگاهى است در حالى كه اراده در مورد كارهاى بيرون (جوارحى) مسبوق به علم و تصديق فايده به آنها است. كارهايى چون به كارگيرى قوى و حواس و مانند آن (كه در قلمرو درون انسان واقع مى شود) بدون اعمال رويه و فكر از ذات و نهاد انسان سرچشمه مى گيرد. بنابراين ذات انسان (نفس) با تكيه بر خود و بدون نياز بر اراده و علم زايد بر ذات مبدأ پيدايش اين كارها است».[1]

اين پاسخ از نظر ما بسيار محكم و استوار است و شايسته بود كه وى در بحث اراده و پاسخ به شبهه تسلسل اراده ها همين مطلب را يادآور شده و به آن اكتفا ورزد ولى در باب «اراده» دو پاسخ ديگر مطرح نموده كه بعداً نقل


[1] اسفار، ج6، بخش علم خدا، ص 161ـ 162.

نام کتاب : جبر و اختيار نویسنده : سبحانى، شیخ جعفر    جلد : 1  صفحه : 302
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
فرمت PDF شناسنامه فهرست