بخش سوم

مسجدسازى در كنار مشاهد مشرّفه

«مسجد» عبادتگاه موحدان است كه در آنجا به پرستش ايزد يكتا مى پردازند، و از زمان هاى پيشين رجال توحيد به عنوان تبرّك از مراقد اولياى الهى در كنار تربت آنان مسجد ساخته و خدا را پرستش مى نمودند و هدف از قرار دادن معبد در كنار مرقد اوليا، جز تبرك به وجود مقدس آنان انگيزه ديگرى نبوده است. آنان در مسجد فقط خدا را مى پرستيدند و به سوى قبله اى كه در شريعت آنان وارد شده بود، نماز مى گزاردند و بر زمين مسجد سجده نموده و هرگز قبر را قبله و يا سجده گاه خود قرار نمى دادند و صاحب قبر را نمى پرستيدند.

تصور اين كه مرقد،

الف: قبله.

ب: سجده گاه.

ج: صاحب قبر معبود

آنان باشد احتمالاتى است كه شاهدى بر آن نيست. انگيزه اين عمل فقط تبرك به مرقد و مدفن اولياى الهى بوده است. و مسأله تبرّك به وجود اولياى الهى جاى بحث و گفتگو نيست و همه مسلمانان با آب وضوى پيامبر وموى مبارك او و حتّى نيم خورده وى تبرك مى جستند.[1]

اينك توضيح عملكرد موحدان در طول تاريخ:

1. مسجدسازى بر مرقد اصحاب كهف

آنگاه كه پرده ابهام از مرقد اصحاب كهف كنار رفت و بعد از سيصد و اندى سال ورق برگشت و آيين مسيح بر آيين شرك غلبه كرد و جايگاه اختفاى آنان آشكار گشت، مردم دور مرقد آنان جمع شدند تا از اين انسان هاى والامقام كه براى حفظ دين خود به غار پناه برده بودند، تجليل و تقدير كنند. در اين موقع مردم حاضرِ در كنار مرقد، به دو دسته تقسيم شدند:

الف: گروهى كه ظاهراً از زمره موحدان و مسيحيان نبودند، پيشنهاد كردند بناى يادبودى بر قبور آنان ساخته شود:

((فَقالُوا ابْنُوا عَلَيْهِمْ بُنْياناً رَبُّهُمْ أَعْلَمُ بِهِمْ))[2](.)

«بنايى بر آن بسازيد پروردگارشان از وضع آنها آگاهتر است».

ب: گروهى كه موحد بودند، گفتند مسجدى در كنار مدفن آنان بسازيد:

((وَقالَ الَّذينَ غَلَبُوا عَلى أمْرِهِمْ لَنَتَّخِذَنَّ عَلَيْهِمْ مَسْجِداً))[3](.)

«آنان كه از رازشان آگاهى يافته بودند، گفتند ما مسجدى در كنار مدفن آنها مى سازيم».

از اين كه خدا هر دو نظر را مطرح مى كند آن هم با ديده مثبت، مى توان گفت هر دو مورد رضاى الهى بوده بهويژه پيشنهاد دوم كه با جمله روشنى آغاز مى كند و مى گويد:

((وَقالَ الَّذينَ غَلَبُوا عَلى أَمْرِهِمْ))(.)

«آنان كه بر راز اصحاب كهف آگاه بودند.»