پيشگيرى

واژه پيشگيرى را از نظر لغوى جلوگيرى كردن، مانع شدن، جلو بستن و نيز اقدامات احتياطى براى جلوگيرى از رخدادهاى بد و ناخواسته معنا كرده‌اند. نظر به اين معناى لغوى مفاهيمى مانند پيش‌دستى كردن، پيشى گرفتن و جلوى چيزى رفتن و يا آگاه كردن و هشدار دادن نيز از اين واژه استفاده مى‌شود. در مباحث آسيب‌شناسى خانواده نيز، هر اقدامى كه موجب جلوگيرى از وقوع آسيب در بنيان، انسجام و كاركرد خانواده شود و يا ضريب وقوع آن را كاهش دهد، پيشگيرى گويند.[1]

اين اقدامات به نوبۀ خود مى‌توانند جنبۀ بينشى و شناختى و يا گرايشى و عاطفى و رفتارى داشته باشند.

انواع پيشگيرى

دربارۀ دسته‌بندى پيشگيرى همواره نگرشهاى گوناگونى ميان جرم شناسان وجود داشته است. برخى آن را به «پيشگيرى موقعيت مدار» «پيشگيرى زودهنگام»، «پيشگيرى اجتماعى» (پيشگيرى كنشى) و «پيشگيرى از طريق نظام عدالت كيفرى» (پيشگيرى واكنشى) دسته‌بندى كرده‌اند. گروهى ديگر بر اين باورند كه پيشگيرى به سه گونۀ نخستين، دومين و سومين تقسيم مى‌گردد.[2] گرچه در اين دسته‌بنديها جنبۀ پيشگيرى از جرائم و بزهكاريها لحاظ شده است، اما دسته‌بندى اخير را مى‌توان در موضع آسيب‌شناسى خانواده مورد توجه قرار داد. به همين دليل آن را به اختصار توضيح مى‌دهيم:

پيشگيرى نخستين: دربرگيرندۀ تدابير و اقداماتى است كه به دنبال سالم سازى محيط طبيعى و اجتماعى و تغيير اوضاع و احوال و شرايط جرم زايند. اين پيشگيرى درصدد آن

[1] برای اطلاع بیشتر ر.ک. اصطلاح نامه جامعه شناسی، باربارا بوث و میشل بلر، ترجمه مهوش معترف، وزارت علوم و تحقیقات فناوری، مرکز اطلاعات و مدارک علمی ایران، 1382، ص144 و مجموعه مقالات کجروی و کنترل اجتماعی، کتاب اول، علی سلیمی و محمد داوری، پژئهشکده حوزه و دانشگاه، 1380، ص684.

[2] نادرپور، امیرحسین، نشریه حقوقی دادگستری، ش45، پیشگیری از بزهکاری در قانون اساسی ایران و لایحه قانون پیشگیری از وقوع جرم، ص8.